nienależnie wypłacone z naszej winy - Pomoc społeczna (forum ogólne)

[Ewagops]

Proszę o pomoc bo nie wiem co robić

W lipcu i sierpniu 2021 wypłaciliśmy zasiłek okresowy . Teraz okazało się , że dochód z naszej winy został błędnie ustalony i zasiłek powinien być o 500 zł niższy .
Prawnik powiedział , że należy:
- zawiadomić Panią o wszczęciu postępowania w sprawie ustalenia nienależnie pobranych i dać art. 10.
- zrobić notatkę o błędnie ustalonym dochodzie i wyliczyć prawidłowo dochód.
Wydać decyzję o nienależnie pobranym świadczeniu
- wydać decyzję o zwrocie.

Mam pytanie czy wy też tak robicie ? Zaznaczam , że decyzja już została wykonana w całości bo był to zasiłek okresowy od 01.07.2021 do 31.08.2021.

[malinkka]

nie może tego nazwać nienależnie pobranym

świadczenie nienależnie pobrane – świadczenie pieniężne uzyskane na podstawie
przedstawionych nieprawdziwych informacji lub niepoinformowania o zmianie
sytuacji materialnej lub osobistej;

[Ten z Łopieki]

W tej sytuacji możecie jedynie ładnie poprosić świadczeniobiorcę o zwrot nadpłaconego zasiłku, ale nie macie podstaw do żądania tego zwrotu na gruncie ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U.2020.1876 z późn. zm.), bo opisywana sytuacja nie wyczerpuje znamion świadczeń nienależnie pobranych w rozumieniu art. 6 pkt 16 tejże ustawy. Chyba że jesteście w stanie udowodnić, iż beneficjent wiedział o zawyżonej kwocie zasiłku i pobierał to świadczenie w tzw. „złej wierze”.

„W orzecznictwie sądowoadministracyjnym także podkreśla się, że skoro racjonalny prawodawca posługuje się pojęciem "świadczenie nienależnie pobrane", które odnosi się do cechy czynności ("pobrania"), to należy rozróżnić pojęcie "nienależnego świadczenia" od pojęcia "świadczenia nienależnie pobranego". Przyjmuje się więc, że "nienależne świadczenie" jest pojęciem obiektywnym, występującym wówczas, gdy świadczenie zostaje wypłacone bez podstawy prawnej lub gdy podstawa taka odpadła, natomiast "świadczenie nienależnie pobrane" to świadczenie pobrane przez osobę, której można przypisać określone cechy dotyczące stanu świadomości (woli) lub określone działania (zaniechania). Przepis art. 2 pkt 16 ustawy o pomocy społecznej wprowadza pojęcie "świadczenia nienależnie pobranego", co oznacza, że obowiązek zwrotu takiego świadczenia, obciąża tylko tego, kto przyjął świadczenie w złej wierze, wiedząc, że mu się ono nie należy. Dlatego też w postępowaniu tym organ jest zobowiązany ustalić, czy nieuprawnione pobranie świadczenia nastąpiło z "winy" strony (...)”. (Tak: Wyrok WSA w Łodzi z dnia 17.12.2020 r., sygn. akt: II SA/Łd 695/20, publ. CBOSA).

„Obowiązek zwrotu świadczenia nienależnego obciąża tylko tego, kto przyjął świadczenie w złej wierze, wiedząc, że mu się ono nie należy, co dotyczy zarówno osoby, która została skutecznie pouczona o okolicznościach, w jakich nie powinna pobierać świadczeń, jak też tej osoby, która uzyskała świadczenie na podstawie nieprawdziwych zeznań lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd instytucji zobowiązanej do wypłaty świadczenia”. (Wyrok NSA z dnia z dnia 14.12.2009 r., sygn. akt: I OSK 826/09, publ. CBOSA).

„Uchybienia organów w zakresie błędnej wypłaty zasiłków nie mogą powodować ujemnych skutków dla strony, jeżeli nie ustalono, że skarżąca świadomie wprowadziła organ w błąd”. (Tak: Wyrok WSA w Łodzi z dnia 17.12.2020 r., sygn. akt: II SA/Łd 695/20, publ. CBOSA).

I coś z innej beczki - ubezpieczenia społeczne, ale zasada ta sama:
„Wypłacenie świadczenia w sposób, na który nie miała wpływu wina świadczeniobiorcy, nie uzasadnia powstania po stronie osoby ubezpieczonej obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia”. (Tak: Wyrok SN z dnia 02.12.2009 r., sygn. akt: I UK 174/09, publ. BOSN, www.sn.pl).

[Ewagops]

Dziękuję za informacje. Pani zgadza się zwrócić nadpłacony zasiłek . Ale jak rozwiązać to technicznie ?
Prawnik mówił ,że tylko poprzez wydanie decyzji o nienależnie pobranych . Może ktoś miał taką sytuację.

[Sara 63]

A może sprostować decyzję, a zwrot potraktować jako nadpłacone.

[pomocnik]

Zmieńcie prawnika. Czy zapoznał się on z art. 6 pkt 16 u.p.s.? Brak znajomości materii, a potem wychodzą z ops decyzje, które nadają się już tylko do kosza. "Ten z Łopieki" prawidłowo wyjaśnił błąd rozumowania. W tym wypadku nie ma mowy o nienależnie pobranych świadczeniach. Decyzja zawierającą w rozstrzygnięciu sformułowanie "nienależnie pobrane świadczenia" stanowi swoiste oskarżenie świadczeniobiorcy o zatajenie przez niego faktów mających istotny wpływ na tę decyzję. Wina zaistniała przecież nie po jego stronie, ale po stronie organu, poprzez błędne wyliczenie wysokości świadczenia.
Sprawa dość trudna. W tym wypadku decyzja wyszła z obiegu prawnego w dniu 01 września, zatem brak jest podstaw do jej ewentualnej zmiany w kontekście art. 155 k.p.a., a tym bardziej do wydania postanowienia w sprawie sprostowania błędu rachunkowego. Brak jest też prawnych przesłanek do wzruszenia decyzji innego typu, tj. wznowienia postępowania w odniesieniu do art. 145 k.p.a.
Osoba wyraziła wolę oddania pieniędzy, ale pojawia się problem, ponieważ ich wpłacenie na konto ops nie jest możliwe od tak. Musi być przecież zaksięgowane na jakieś podstawie. Dlatego chyba najlepszym rozwiązaniem będzie wszczęcie postępowania na wniosek strony w sprawie zwrotu nienależnego świadczenia, wypłaconego na podstawie tamtej decyzji. Ta subtelna różnica między świadczeniem "nienależnie wypłaconym" a "nienależnie pobranym" jest taka, że w pierwszym przypadku jest mowa o świadczeniu wprawdzie wypłaconym, ale jako takim, które świadczeniobiorcy na mocy prawa się nie należało. W drugim przypadku mamy do czynienia z takim świadczeniem, które zostało już powyżej opisane. Decyzja winna zawierać dokładne i merytorycznie uzasadnienie.

[kokoshaglava]

Dlatego chyba najlepszym rozwiązaniem będzie wszczęcie postępowania na wniosek strony w sprawie zwrotu nienależnego świadczenia, wypłaconego na podstawie tamtej decyzji. Ta subtelna różnica między świadczeniem "nienależnie wypłaconym" a "nienależnie pobranym" jest taka, że w pierwszym przypadku jest mowa o świadczeniu wprawdzie wypłaconym, ale jako takim, które świadczeniobiorcy na mocy prawa się nie należało. W drugim przypadku mamy do czynienia z takim świadczeniem, które zostało już powyżej opisane. Decyzja winna zawierać dokładne i merytorycznie uzasadnienie.

A jaka podstawa prawna wszczęcia postępowania administracyjna o zwrot nienależnego świadczenia?

Nie ma czegoś takiego jak świadczenie nienależnie wypłacone....

Są nienależne świadczenia, ale to kategoria z prawa cywilnego. Nienależnych świadczeń dochodzi się na drodze postępowania cywilnego (art. 410 § 2 kc). W takim przypadku jak opisany w pytaniu w grę wchodzi art. 411 pkt 1 kc, który wskazuje, że nie można żądać zwrotu świadczenia jeżeli spełniający świadczenie wiedział, że nie był do świadczenia zobowiązany, chyba że spełnienie świadczenia nastąpiło z zastrzeżeniem zwrotu albo w celu uniknięcia przymusu lub w wykonaniu nieważnej czynności prawnej.
Biorąc pod uwagę, że organ winien działać z należytą starannością trudno przyjąć,że nie wiedział on (skoro działał zgodnie z prawem i w jego granicach), że wypłaca świadczenie nienależne (ale tu są orzeczenia odmienne).


Moim zdaniem nie może zwrócić świadczenia nienależnego od tak, bez podstawy (księgowość tego nie będzie miała jak zaksięgować). Ja bym szedł jednak w kierunku zmiany decyzji za zgodą strony. Oczywiście do takiej decyzji będzie można się przyczepić, ale podstawa do zwrotu będzie.

[Szarak]

Sygn. akt IV CSK 33/18

W orzecznictwie Sądu Najwyższego wyjaśniono, że art. 411 pkt 1 k.c. reguluje wyjątki od nakazanego ustawą obowiązku zwrotu nienależnie otrzymanego świadczenia, zatem przesłankę wiedzy solvensa należy interpretować ściśle. W konsekwencji wątpliwości, co do obowiązku spełnienia świadczenia nie mogą być identyfikowane z wymaganą w art. 411 pkt 1 k.c. pozytywną wiedzą dłużnika o braku powinności spełnienia świadczenia, nawet, jeśli są poważne. Spełniający świadczenie nie wie, że jest do świadczenia zobowiązany (art. 411 pkt 1 k.c.), gdy działa pod wpływem błędu, to znaczy pozostaje w przekonaniu, że spełnia należne świadczenie, podczas gdy przekonanie to nie ma oparcia w okolicznościach lub jest wynikiem mylnego o nich wyobrażenia. Nie ma przy tym znaczenia, przez kogo błąd został wywołany i że spełniający świadczenie, przy dołożeniu należytej staranności mógł się dowiedzieć, że do świadczenia nie jest zobowiązany, a nawet, że błąd został zawiniony przez spełniającego świadczenie. Z wiedzą solvensa w rozumieniu art. 411 pkt 1 k.c. nie może być, zatem zrównana sytuacja, w której świadczący nie wie o nieistnieniu zobowiązania, a niewiedza ta jest wynikiem niedochowania należytej staranności albo jest w inny sposób zawiniona (por. m.in. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2015 r., II CSK 248/14, OSNC - ZD 2016, nr A, poz. 18, z dnia 4 marca 2015 r., I PK 182/14, nie publ., z dnia 8 listopada 2013 r., I CSK 34/13, OSNC 2014 r., nr 9, poz. 90, z dnia 24 listopada 2011 r., I CSK 69/11, OSNC 2012, nr 5, poz.63, z dnia 10 czerwca 2003 r., I CKN 390/01, OSP 2005, z. 9, poz.111, z dnia 6 grudnia 2002 r., IV CKN 1575/00, nie publ., i z dnia 12 grudnia 1997 r., III CKN 236/97, OSNC 1998, nr 6, poz. 101). Nie ma również wątpliwości, że w przypadku osoby prawnej decydujące znaczenie ma wiedza jej organu (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 2016 r., II CSK 237/15, nie publ.).

[Ten z Łopieki]

Nie miałem wcześniej czasu pisać tu dalej. Ale tak właściwie nie ma opcji w pełni zgodnego z prawem zwrotu tego zasiłku. Jednak również uważam, że najlepiej (i najmniej dotkliwie w skutkach po ewentualnej kontroli) można z tego wybrnąć współpracując ze stroną (chce przecież zwrócić zasiłek) i mając jej zgodę na działanie. Więc – mimo że decyzja wyszła już obrotu prawnego - najbardziej adekwatnym postępowaniem wydaje się tu zmiana tej decyzji za zgodą strony, zgodnie z art. 155 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeksu postępowania administracyjnego (Dz.U.2021.735 ze zm.): „decyzja ostateczna, na mocy której strona nabyła prawo, może być w każdym czasie za zgodą strony uchylona lub zmieniona przez organ administracji publicznej, który ją wydał, jeżeli przepisy szczególne nie sprzeciwiają się uchyleniu lub zmianie takiej decyzji i przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony”. Żeby takie działanie usankcjonować, musi zaistnieć kilka warunków, tj. 1) strona wyraża zgodę na zmianę decyzji, 2) przepisy szczególne nie sprzeciwiają się temu, 3) w międzyczasie nie doszło do zmiany przepisów, na podstawie których strona nabyła prawo, 4) brak jest podstaw do uchylenia decyzji w normalnym trybie, wznowienia postępowania albo stwierdzenia jej nieważności, 5) organ działa w interesie strony lub społecznym (tu: zwrot jest zasadny w celu wykorzystania tych środków dla innych osób potrzebujących, które spełniają warunki do uzyskania pomocy). Moim zdaniem wszystkie te warunki tutaj zaistniały. I wrzucam jeszcze coś do merytorycznego „podparcia się” w działaniu:

„Działając w ramach uznania organ ma prawo wyboru rozstrzygnięcia. A zatem przy wydawaniu decyzji o charakterze uznaniowym biorąc jednocześnie pod uwagę przesłanki z art. 155 k.p.a. (jeżeli przepisy szczególne nie sprzeciwiają się uchyleniu lub zmianie takiej decyzji i przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony) organ na wniosek strony lub z urzędu może zmienić lub uchylić taką decyzję choćby była ostateczna. Analizowany przepis wprowadza możliwość usuwania z obrotu prawnego decyzji ze względu na interes społeczny lub słuszny interes strony. Chodzi zatem o takie decyzje, które organ administracji uważa z różnych względów za niecelowe lub sprzeczne z zakreśloną linią postępowania w sprawach danego rodzaju. Nie ma natomiast decydującego znaczenia to, czy decyzja ostateczna jest zgodna czy też sprzeczna z prawem. Podstawowe znaczenie dla zastosowania trybu określonego w art. 155 k.p.a. ma stwierdzenie, że interes społeczny lub słuszny interes strony przemawiają za uchyleniem lub zmianą decyzji”. (Tak: Wyrok NSA z dnia 26.09.2017 r., sygn. akt: II OSK 124/16, publ. CBOSA).

„Regulacja zawarta w art. 155 k.p.a. jest jednym z wyjątków od wyrażonej w art. 16 § 1 k.p.a. zasady trwałości ostatecznej decyzji administracyjnej. Przedmiotowa regulacja pozwala bowiem na wzruszenie, tj. uchylenie lub zmianę, decyzji ostatecznych (na mocy których strona nabyła prawo), będących decyzjami prawidłowymi, jak i tych dotkniętych wadami niekwalifikowanymi. Innymi słowy, uchylenie lub zmiana decyzji w trybie art. 155 k.p.a. może mieć miejsce jedynie w sytuacji, gdy brak jest podstaw prawnych do uchylenia lub zmiany danego rozstrzygnięcia w trybie wznowienia postępowania zakończonego decyzją ostateczną (art. 145 § 1 i n. k.p.a.) lub do stwierdzenia nieważności tej decyzji (art. 156 § 1 i n. k.p.a.). Ocena, czy strona nabyła lub nie nabyła praw z decyzji ostatecznej, powinna być dokonywana na podstawie treści rozstrzygnięcia zawartego w takiej decyzji (A. Wróbel [w:] M. Jaśkowska, A. Wróbel, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Kraków 2005, s. 909)

[Szarak]

https://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/969EF9E0C6

Skoro przyznana pomoc była świadczeniem należnym i wykorzystana została przez skarżącą zgodnie z celem, to brak jest podstaw prawnych do żądania jej zwrotu.Przyjęcie od skarżącej zwrotu udzielonej prawidłowo pomocy stanowiłoby naruszenie powyższych przepisów.

Co prawda Skarżąca nie wnosiła o uchylenie decyzji przyznającej pomoc finansową lecz oferowała jej zwrot, to nie mniej jednak zmierzałoby to do wyeliminowania z obrotu prawnego ostatecznej decyzji przy zastosowaniu trybu określonego w art. 155 k.p.a.

Usunięcie z obrotu prawnego decyzji służyłoby więc wyeliminowaniu tej negatywnej przesłanki i uzyskania po raz kolejny pomocy mieszkaniowej. Takie działanie stanowiłoby niewątpliwie obejście prawa. W wyroku z 4 listopada 2015 r., sygn. akt I OSK 1688/14 (publ. w CBOSA) Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że uchylenie na podstawie art. 155 k.p.a. decyzji przyznającej pomoc finansową na uzyskanie lokalu przez funkcjonariusza w celu ubiegania się po raz kolejny o taką pomoc uzasadnia stwierdzenie nieważności takiej decyzji jako wydanej z rażącym naruszeniem prawa. NSA podkreślił, że nie leży w interesie społecznym wielokrotne korzystanie z pomocy finansowej na uzyskanie lokalu mieszkalnego. NSA wyjaśnił też w tym wyroku, że przepis art. 155 k.p.a. ma zastosowanie do decyzji, które nie zostały jeszcze "skonsumowane". Skarżąca wykorzystała natomiast udzieloną jej na gruncie ustawy o Policji pomoc finansową na zakup domu, a więc cel ustawy został osiągnięty, skarżąca miała zapewnione warunki do pełnienia służby w Policji. Zatem należy uznać, że decyzja, którą organ musiałby odrębnie wydać w tym przedmiocie obarczona byłaby wadą skutkującą jej nieważnością zgodnie z art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. (por. wyrok NSA z 21 czerwca 2018 r., I OSK 2050/16).