Napisano: 27 mar 2014, 16:19
Wyrok
Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach
z dnia 31 października 2008 r.
IV SA/Gl 282/08
Odliczeniu od przychodów osoby ubiegającej się o zasiłek (art. 8 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, Dz.U. Nr 64, poz. 593 ze zm.) podlega wyłącznie kwota miesięcznych bieżących alimentów należnych osobie uprawnionej na podstawie prawnego tytułu, bez kwot zaległych świadczeń i ewentualnych odsetek oraz kosztów egzekucyjnych.
ONSAiWSA 2010/2/33
570423
Dz.U.2013.182: art. 8 ust. 3 pkt 3
Skład orzekający
Przewodniczący: sędzia NSA Wiesław Morys (sprawozdawca).
Sędziowie WSA: Beata Kalaga-Gajewska, Małgorzata Walentek.
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach uznał zasadność skargi Mariana R. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Katowicach z dnia 13 lutego 2008 r. w przedmiocie zasiłku okresowego i na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) i c) i art. 135 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta Z. z dnia 27 grudnia 2007 r. oraz zasądził - na podstawie art. 250 powyższej ustawy - na rzecz adwokata Pawła W. dwieście dziewięćdziesiąt dwa złote osiemdziesiąt groszy tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.
Uzasadnienie faktyczne
Działając z upoważnienia Prezydenta Miasta Z., p.o. Kierownika Dzielnicowego Punktu Pomocy Społecznej decyzją z dnia 27 grudnia 2007 r. przyznał Marianowi R. zasiłek okresowy za lipiec i sierpień 2007 r. w wysokości po 20 zł miesięcznie. W podstawie prawnej decyzji powołano art. 8, art. 38 ust. 1-5, art. 106 ust. 1, art. 110 ust. 7-8 oraz art. 147 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. Nr 64, poz. 593 ze zm.). W uzasadnieniu stwierdzono, że Marian R. spełnia warunki przyznania tego zasiłku, określone w cytowanej ustawie. Zaakcentowano jednocześnie, że zasiłek został przyznany ze względu na niepełnosprawność. Wydana przez organ pierwszej instancji decyzja była kolejną w sprawie po uchyleniu przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Katowicach decyzji z dnia 28 czerwca 2007 r., przyznającej zasiłek okresowy od lipca do grudnia 2007 r. Po przeprowadzeniu wywiadu środowiskowego stwierdzono, że Marian R. w lipcu i sierpniu 2007 r. nie przekroczył kryterium dochodowego uprawniającego do przyznania świadczenia. Z powodu przyznania od sierpnia 2007 r. dodatku mieszkaniowego w wysokości 102,31 zł przekroczył w tym miesiącu ustawowe kryterium dochodowe wynoszące 477 zł, gdyż jego dochód składał się z wspomnianego dodatku w wysokości 102,31 zł oraz zasiłku stałego w wysokości 444 zł. To było przyczyną odmowy przyznania zasiłku okresowego za miesiące od września do grudnia 2007 r. Wysokość przyznanego świadczenia uzasadniono brzmieniem art. 38 ustawy i ograniczonymi środkami budżetowymi.
Nie zgadzając się z powyższym rozstrzygnięciem, Marian R. wniósł odwołanie, w którym zarzucił organowi błędne ustalenie osiąganych przez niego dochodów. Wskazał, że organ bezprawnie wliczył do osiąganego przez niego dochodu dodatek mieszkaniowy oraz alimenty, które uiszcza na dzieci.
Decyzją z dnia 13 lutego 2008 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Katowicach utrzymało w mocy zaskarżone rozstrzygnięcie. W opinii Kolegium, skoro organ pierwszej instancji, znający doskonale sytuację Mariana R. objętego od dłuższego czasu szerokim wsparciem środkami pomocy społecznej i dodatkami mieszkaniowymi, uznał, że wysokość przyznanego świadczenia, wynikająca między innymi z ograniczonych możliwości finansowych, jest wystarczająca, to Kolegium nie podważa takiego stanowiska. Kolegium nie dopatrzyło się również naruszenia przepisów ustawy o pomocy społecznej (...).
W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego Marian R. domagał się zmiany zaskarżonej decyzji oraz przyznania mu zasiłku okresowego adekwatnego do jego trudnej sytuacji materialnej i bytowej. Podważając ustalenia stanu faktycznego w zakresie jego sytuacji dochodowej, wskazał, że znaczna część przyznanego mu zasiłku stałego jest potrącana przez komornika na poczet zadłużenia alimentacyjnego.
W odpowiedzi na skargę Kolegium wniosło o jej oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.
Uzasadnienie prawne
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga jest uzasadniona.
(...) Przeprowadzając ocenę zgodności z prawem zaskarżonej decyzji, Sąd stwierdził naruszenie przez organy obu instancji przepisów prawa w stopniu mającym istotny wpływ na wynik sprawy.
Podstawę materialnoprawną orzekania w niniejszej sprawie stanowi ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. Nr 64, poz. 593 ze zm.). Zgodnie z art. 2 ust. 1 tej ustawy celem pomocy społecznej jest umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenia trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości, a prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej przysługuje osobie samotnie gospodarującej, której dochód nie przekracza miesięcznie 477 zł (art. 8 ust. 1 pkt 1 wskazanej ustawy), (...) przy czym stosownie do art. 8 ust. 3 ustawy za dochód uważa się sumę miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku lub w przypadku utraty dochodu z miesiąca, w którym wniosek został złożony, bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, pomniejszoną o:
1) miesięczne obciążenie podatkiem dochodowym od osób fizycznych;
2) składki na ubezpieczenie zdrowotne określone w przepisach o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia oraz ubezpieczenia społeczne określone w odrębnych przepisach;
3) kwotę alimentów świadczonych na rzecz innych osób.
Przyznanie więc zasiłku okresowego jest uzależnione w szczególności od wysokości uzyskiwanych miesięcznych dochodów osoby samotnie gospodarującej bądź rodziny. W celu ustalenia powyższych kwestii organ I instancji przeprowadził wywiad środowiskowy, na podstawie którego stwierdził, że skarżący prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe, a w czerwcu 2007 r. jedynym źródłem jego dochodu był pobierany przez niego zasiłek stały w wysokości 444 zł. Zgodnie z art. 38 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej kwota zasiłku okresowego, ustalona zgodnie z zasadami ustępu 2 tego artykułu, nie może być niższa niż 50% różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby. Artykuł 38 ust. 4 cytowanej ustawy ustala minimalną wysokość zasiłku okresowego na 20 zł. Na podstawie cytowanego uregulowania organ I instancji przyznał skarżącemu zasiłek okresowy w wysokości 20 zł za lipiec i sierpień. Od sierpnia 2007 r. skarżący uzyskał dodatek mieszkaniowy, uległ więc zmianie dochód rzeczywisty. Obecnie składał się z zasiłku stałego w wysokości 444 zł oraz dodatku mieszkaniowego w wysokości 102,31 zł. Tym samym skarżący od sierpnia 2007 r. przekroczył wskazane powyżej kryterium dochodowe, które wynosi 477 zł. Z tego powodu nie przyznano zasiłku okresowego za miesiące od września do grudnia 2007 r. Decyzja w tym przedmiocie została zaskarżona w odrębnej sprawie.
Zdaniem Sądu, organy obu instancji błędnie określiły wysokość dochodu osiąganego przez skarżącego. Nie uwzględniły bowiem dyspozycji zawartej w art. 8 ust. 3 pkt 3 ustawy o pomocy społecznej, nakazującej pomniejszenie przychodów osoby ubiegającej się o świadczenie z pomocy społecznej przez odliczenie kwoty alimentów świadczonych na rzecz innych osób (...).
Fakt egzekwowania przez komornika świadczeń alimentacyjnych w wysokości 60% przyznanego zasiłku stałego był organom znany, co wynika z danych zawartych w protokole przeprowadzonego wywiadu środowiskowego oraz z decyzji organu II instancji. Zupełnie niezrozumiałe zatem jest nieuwzględnienie tego faktu przy ocenie sytuacji dochodowej skarżącego i nieuwzględnienie uregulowania zawartego w art. 8 ust. 3 pkt 3 ustawy o pomocy społecznej przez organy obu instancji (...).
Dokonując kontroli wydanych w sprawie decyzji, Sąd stwierdził, że nie odpowiadają one również wymaganiom stawianym w art. 107 § 3 K.p.a. (...). W doktrynie wymienia się jako jedną z najistotniejszych wad uzasadnienia \"niepowiązanie uzasadnienia rozstrzygnięcia z rozstrzygnięciem decyzji\". W sentencji zaskarżonej decyzji organ I instancji przyznał zasiłek okresowy za lipiec i sierpień 2007 r., w uzasadnieniu natomiast przedstawił również powody odmowy przyznania tego świadczenia za miesiące od września do grudnia 2007 r. pomimo braku orzeczenia tej treści w sentencji. Postępowanie takie czyni decyzję wewnętrznie sprzeczną: inna treść wynika z sentencji, a inna z jej uzasadnienia. Ponadto lakoniczne stwierdzenie w uzasadnieniu decyzji organu I instancji, że organ posiada ograniczone środki finansowe, nie jest wystarczającym uzasadnieniem przyznania skarżącemu zasiłku okresowego w minimalnych granicach. Z akt administracyjnych ani z uzasadnienia decyzji nie wynika, jaką kwotą w tym okresie dysponował organ na realizację tego typu świadczeń, jaka kwota została rozdysponowana, ile osób złożyło w danym okresie wnioski o przyznanie tej formy pomocy i ilu potrzebujących z tej formy pomocy korzysta. Należy jeszcze raz podkreślić, że choć art. 3 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej nakazuje organowi pomocy społecznej uzależnić rozmiar świadczonej pomocy od celów i możliwości pomocy społecznej, to jednak nie oznacza to dopuszczenia rozstrzygania na podstawie ogólnikowych, niczym niepopartych twierdzeń.
W rozpatrywanej sprawie zatem nie wyjaśniono i nie rozważono wszystkich istotnych dla rozstrzygnięcia okoliczności, czym naruszono art. 7, art. 77 § 1 oraz art. 80 K.p.a. Zarzut ten dotyczy również organu II instancji, który poprzestał na gołosłownym potwierdzeniu uzasadnienia decyzji organu I instancji. W tym zakresie decyzje uchylają się spod oceny legalności. Ta konkluzja, wraz z opisanym powyżej wnioskiem o naruszeniu prawa materialnego, uzasadnia pogląd o istotnych wadach decyzji. W konsekwencji tego podlegały one uchyleniu.
Przy ponownym rozpatrywaniu sprawy organ ustali prawidłowo i rzetelnie stan faktyczny sprawy, dokona oceny całokształtu zebranego materiału dowodowego i prawidłowej interpretacji art. 8 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej, zgodnej ze wskazaniami Sądu. Stosownie do ich wyniku wyda właściwej treści rozstrzygnięcie, które powinien uzasadnić według wymagań określonych w art. 107 § 3 K.p.a. Pamiętać należy zwłaszcza o uzupełnieniu akt o wniosek skarżącego, dane dotyczące wysokości alimentów świadczonych przezeń oraz wielkości i sposobu dysponowania przez organ środkami pomocowymi. Odnośnie do alimentów, na podstawie wyroku (ugody itp.) lub zajęcia komorniczego, organ ustali wysokość bieżących miesięcznych alimentów obciążających skarżącego i je odejmie od przychodów, nie uwzględniając zaległości, odsetek i kosztów komorniczych. Należy bowiem stwierdzić, że stosownie do brzmienia art. 8 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. Nr 64, poz. 593 ze zm.) kwota alimentów świadczonych na rzecz innych osób pomniejsza sumę miesięcznych przychodów stanowiących dochód osoby ubiegającej się o świadczenie pieniężne z pomocy społecznej, bez względu na to, na rzecz kogo alimenty są świadczone, o ile jest to osoba na mocy właściwych przepisów uprawniona do alimentacji, a także bez względu na to, na jakiej prawnej podstawie obowiązek ten jest realizowany (wyrok, ugoda) oraz czy dochodzi do tego dobrowolnie, czy z zastosowaniem prawnych środków przymusu (w drodze egzekucji). Odliczeniu od przychodów podlega wyłącznie kwota miesięcznych bieżących alimentów należnych osobie uprawnionej na podstawie prawnego tytułu, to jest bez kwot zaległych świadczeń i ewentualnych odsetek oraz kosztów egzekucyjnych. Taki, zdaniem Sądu, jest sens i cel tego przepisu.
Wobec powyższego, na zasadzie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) i c) oraz art. 135 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), orzeczono jak w sentencji (...).
W myśl § 2 ust. 1, 2 i 3 oraz § 18 ust. 1 pkt 1 lit. c) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1348) przyznano pełnomocnikowi skarżącego koszty udzielonej pomocy prawnej w wysokości 240 zł z należnym podatkiem od towarów i usług.