zwolnienie z opłaty DPS za pobyt "ojca" Prośba o pomoc - Domy Pomocy Społecznej, Zakłady Opiekuńczo-Lecznicze

[nowa3986]

Witam,

mój ojciec jest w DPS od kilku lat, moje zarobki do tej pory nie przekraczały 300% kryterium dochodowego, wobec czego byłam zwalniana z obowiązku dopłat za DPS, natomiast w tym roku od lutego otrzymam podwyżkę i będę przekraczała to kryterium, wieć będę zobowiązana do zapłaty (moje wynagrodzenie będzie około 3.400 zł netto, przy czym wynajmuje mieszkanie w Warszawie, mam kredyt na głowie i koszt mojego utrzymania znacznie przekracza 300% kryterium) jestem osobą samotną, bezdzietną, a sytuacja jak w wielu przypadkach jest taka, że z ojcem nie utrzymuje kontaktu od praktycznie 30 lat, był alkoholikiem, stosował przemoc domową, wynosił bardziej wartościowe rzeczy z domu i sprzedawał, gdy miałam 7 lat mama w końcu zdecydowała o ucieczce z domu i od tej pory nie utrzymywałam żadnych kontaktów z ojcem, ani on nie starał się nawiązać kontaktu ze mną, nie zapłacił nawet złotówki na moje utrzymanie, mama pobierała alimenty z funduszu na co mam zaświadczenie z ZUS-u, tak naprawdę nie mam z tym człowiekiem nic wspólnego i oczywiście nie chce płacić za jego pobyt w DPSie, tylko dlatego że własną pracą doszłam do lepszej sytuacji materialnej czy mam szansę na całkowite zwolnienie z ponoszenia kosztów za pobyt ojca w DPS.
Czy lepiej podpisać umowę i zobowiązać się płacić symbolicznie 50 złotych miesięcznie i czy w ogóle istnieje taka możliwość.

Z góry dziękuję za odpowiedź.
M.

[ttt]

A czy pozbawiony był władzy rodzicielskiej?

[obserwator]

Tutaj zamieszczam kilka orzeczeń sądów administracyjnych dotyczących zwolnienia z opłat na mocy art. 64 ups. Jednoznacznie pokazują one, że:
• Zwolnienie z przyczyn zaburzenia więzi rodzinnych jest zgodne z prawem;
• Katalog przyczyn wymienionych w art. 64 u.p.s. jest katalogiem otwartym.
• Art. 64a wzmacnia taką interpretację art. 64 u.p.s.
• W szczególności ewentualny argument organu, iż strona nie przedstawiła wyroku pozbawiającego praw rodzicielskich byłby całkowicie pozbawiony sensu: nie dotyczy on bynajmniej art. 64 u.p.s. (lecz art. 64a).

Wyrok WSA we Wrocławiu IV SA/Wr 562/08 z 21.05.2009:
Niezależnie od tego należy zwrócić uwagę na to, że sposób wyliczenia wysokości odpłatności za pobyt w Domu Pomocy Społecznej, obciążającej osobę zobowiązaną w świetle ustawy do jej ponoszenia ustawy, nie może sprowadzać się wyłącznie do mechanicznej, matematycznej operacji rachunkowej, polegającej z jednej strony na ustaleniu wysokości dochodów członków rodziny osoby zobowiązanej do ponoszenia odpłatności, a z drugiej strony na ustaleniu wysokości przekroczenia przyjętego w ustawie kryterium

Wyrok II SA/Łd 1313/13 WSA w Łodzi z dnia 27.03.2014:
W warunkach niniejszej sprawy odstąpił od przeprowadzenia tak opisanego postępowania, dodatkowo zupełnie nie pochylił się nad argumentami strony związanymi z jej relacją z ojcem, które również powinien być poddać analizie. Ograniczył się natomiast do stwierdzenia, iż stosunek emocjonalny skarżącej wpływa na jej ocenę, iż sytuacja w jakiej aktualnie znajduje się jest szczególna i zasługująca na uwzględnienie. Zdaniem sądu, właśnie z uwagi na tę trudną relację rodzinną, organ powinien był pochylić się nad problemem i dokonać rzetelnej analizy całokształtu sprawy, tak by podjęte rozstrzygniecie nie budziło wątpliwości. Takie bowiem istotne wątpliwości, mające wpływ na wynik sprawy, budzi obecnie.

Wyrok WSA w Szczecinie, II SA/Sz 66/14 z dnia 15.05.2014:
W orzecznictwie przyjmuje się, że fakultatywność orzeczenia o zwolnieniu z odpłatności zależna jest od sytuacji materialnej i rodzinnej osób zobowiązanych do opłat.”

Wyrok WSA w Łodzi, II SA/Łd 467/14 – z dnia 26.08.2014:
Oderwanie obowiązku ponoszenia owych opłat zarówno od elementów stanowiących o potrzebie wzajemnego wspierania się członków rodziny, jak i od świadczeń alimentacyjnych sprawia, że obowiązek ten może obciążać osoby, które tylko formalnie wypełniają dyspozycję art. 61 ust. 2 pkt 2) u.p.s., a z pensjonariuszem DPS nic ich nie łączy, w szczególności brak jest jakichkolwiek więzi społecznych uzasadniających potrzebę przyczyniania się do zaspokajania potrzeb umieszczonego w DPS. Automatyczne włączenie wszystkich takich osób do grona ponoszących odpowiedzialność finansową za pobyt w DPS i uzależnienie tej odpowiedzialności wyłącznie od wysokości uzyskiwanych dochodów, w niektórych sytuacjach byłoby niemożliwe do pogodzenia z dyrektywami demokratycznego państwa prawa (art. 2 Konstytucji R.P.).”
A więc, zdaniem Sądu, nakładanie opłat na osobę, w wypadku której brak jest więzi społecznych z pensjonariuszem, jest sprzeczne po prostu z fundamentalnymi prawami, gwarantowanymi nam przez Konstytucję R.P.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego I OSK 1436/14 z dnia 26.01.2016:
Okoliczności dotyczące sytuacji rodzinnej, czy majątkowej, mogą stanowić podstawę do wydania przez organ administracji rozstrzygnięcia o zwolnieniu z obowiązku ponoszenia w całości lub w części ustalonej opłaty na podstawie art. 64 ustawy o pomocy społecznej.

Wyrok WSA w Łodzi II SA/Łd 366/16 z dnia 29.09.2016:
To winno skłonić do takiej interpretacji art. 64 u.p.s., która pozwala na uwzględnienie przy badaniu zasadności zwolnienia z opłat za pobyt osoby spokrewnionej w dps również takich okoliczności niezwiązanych z sytuacją materialną, jak przyczyna braku relacji rodzinnych między osobami związanymi pokrewieństwem”


W DALSZYCH POSTACH CIĄG DALSZY

[obserwator]

CIĄG DALSZY ORZECZEŃ

Wyrok WSA w Olsztynie, II SA/Ol 1200/16 z dnia 22.11.2016:
Stwierdzić jednak należy, że zawarte w art. 64 u.p.s. wyszczególnienie okoliczności mogących skutkować zmniejszeniem opłaty lub nawet zwolnieniem od jej ponoszenia, nie jest katalogiem zamkniętym. …O słuszności powyższego stwierdzenia przekonuje to, że ustawodawca wymieniając okoliczności mogące skutkować zwolnieniem z opłaty posłużył się zwrotem "w szczególności".

I SA/Wa 1571/16 - Wyrok WSA w Warszawie z dnia 23.11.2016:
W rozpoznawanej sprawie nie mamy wprawdzie do czynienia z sytuacją opisaną w cytowanym art. 64a ustawy o pomocy społecznej, ale – w ocenie sądu - z sytuacją o podobnym znaczeniu i ciężarze gatunkowym. To winno skłonić do takiej interpretacji art. 64 powołanej ustawy, która pozwala na uwzględnienie przy badaniu zasadności zwolnienia z opłat za pobyt osoby spokrewnionej w domu pomocy społecznej również takich okoliczności niezwiązanych z sytuacją materialną, jak przyczyna braku relacji rodzinnych między osobami związanymi pokrewieństwem.

I SA/Wa 665/17 WSA Warszawa 17.08.17:
Zgodnie z art. 64a u.p.s. "Osobę zobowiązaną do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej zwalnia się całkowicie z tej opłaty na jej wniosek pod warunkiem, iż przedstawi prawomocne orzeczenie sądu o pozbawieniu rodzica władzy rodzicielskiej nad tą osobą i oświadczy, że władza rodzicielska nie została przywrócona." Nie jest więc tak, jak twierdzi organ, że faktyczne stosunki rodzinne pozostają bez znaczenia dla zwolnienia z opłaty, a liczy się jedynie pokrewieństwo. Jeśli zważymy, że powody do zwolnienia z opłaty wymienione w art. 64 u.p.s. zostały wskazane jedynie przykładowo ("w szczególności"), a pozbawienie władzy rodzicielskiej prowadzi wprost do zwolnienia, to powody, na które wskazują skarżący (postawa ojca wobec nich oraz brak wsparcia finansowego) mogą być brane pod uwagę przy wydawaniu uznaniowej decyzji w kwestii zwolnienia z opłaty.


II SA/Łd 256/17 - Wyrok WSA w Łodzi, 30.08.2017:
Trafnie SKO wyjaśnia, że podnoszone przez skarżącego okoliczności dotyczące braku więzi, niewywiązywania się w przeszłości z obowiązków rodzicielskich przez ojca skarżącego czy też ponoszenie przez skarżącego kosztów utrzymania dziadków nie mają znaczenia przy ustalaniu odpłatności za pobyt w dps. Natomiast w ocenie sądu są to okoliczności, które organ winien rozważyć przy rozpatrywaniu wniosku w trybie art. 64 u.p.s. o zwolnienie z ponoszenia opłat. Przepis ten bowiem wskazując na możliwość zwolnienia osób zobligowanych do partycypowania w powyższych kosztach wymienia jedynie przykładowo okoliczności, jakie organ winien w takiej sytuacji rozważyć. W ocenie sądu podnoszone przez skarżącego okoliczności dotyczące zachowania ojca wobec rodziny skarżącego stanowią szczególne okoliczności, które mogą mieć wpływ na ocenę wniosku o zwolnienie od opłaty.

II SA/Sz 892/17 - Wyrok WSA w Szczecinie z dnia 26.10.2017:
Ustawodawca w art. 64 ustawy wymienia jedynie przykładowo sytuacje uprawniające do zwolnień. Nie muszą to być więc przesłanki wymienione w tym przepisie, ale także inne uzasadnione okoliczności. W wyroku z dnia 23 listopada 2016 r. sygn. akt I SA/Wa 1571/16 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał, że oprócz okoliczności dotyczących sytuacji materialnej zobowiązanego, powodem zwolnienia z opłat mogą być kwestie związane z relacjami panującymi w rodzinie, przyczyna powodująca brak relacji rodzinnych między osobami związanymi pokrewieństwem

[obserwator]

PRZEDOSTATNIA PORCJA ORZECZEŃ
II SA/Łd 114/18 - Wyrok WSA w Łodzi z dnia 13.03.2018:
Ponadto, merytorycznie odnosząc się do istoty sprawy organom zarzucić należy naruszenie art. 64 u.p.s. poprzez pominięcie wszystkich okoliczności podnoszonych przez skarżącą w toku postępowania. Niewątpliwie, okoliczności dotyczące sytuacji rodzinnej, majątkowej czy wzajemnej relacji skarżącej z babcią nie mogą mieć znaczenia dla ustalenia obowiązku ponoszenia opłaty przez zobowiązaną. Mogą natomiast stanowić podstawę do wydania przez organ decyzji o zwolnieniu z ponoszenia w całości lub w części ustalonej opłaty na podstawie art. 64 u.p.s. Rację należy przyznać skarżącej, że użyty w art. 64 u.p.s. zwrot "w szczególności" oznacza, że określona w tym przepisie lista przesłanek uzasadniających zwolnienie z ponoszenia ustalonej opłaty jest listą przykładową. W tej sytuacji również inne usprawiedliwione okoliczności mogą spowodować uwzględnienie wniosku o zwolnienie od obowiązku ponoszenia opłaty.

II SA/Łd 113/18 - Wyrok WSA w Łodzi z dnia 13.03.2018:
Odnosząc się do pozostałych zarzutów skargi wyjaśnić wypada, iż okoliczności dotyczące sytuacji rodzinnej, majątkowej czy wzajemnej relacji skarżącej z babcią nie mogą mieć znaczenia dla ustalenia obowiązku ponoszenia opłaty przez zobowiązaną. Mogą natomiast stanowić podstawę do wydania przez organ decyzji o zwolnieniu z ponoszenia w całości lub w części ustalonej opłaty na podstawie art. 64 u.p.s.

II SA/Go 203/18 - Wyrok WSA w Gorzowie Wlkp. z dnia 26.04.2018:
W ocenie sądu organy obu instancji nie zrealizowały tego prawidłowo, a praktycznie w ogóle nie zrealizowały. Nie przeczy temu wnioskowi wzgląd na uznaniowy charakter decyzji. Uznanie administracyjne, co należy do kanonu stosowanie tej instytucji, opiera się bowiem na prawidłowo i wyczerpująco ustalonym stanie faktycznym i indywidulanym odniesieniu się do okoliczności sprawy. W przypadku postępowań prowadzonych w oparciu o art. 64 ustawy o pomocy społecznej, wydanie rozstrzygnięcia na podstawie tych przepisów powinno być zatem poprzedzone wyjaśnieniem okoliczności sprawy w zakresie sytuacji rodzinnej i dochodowej wnioskodawcy w odniesieni do przesłanek wymienionych w przepisach art. 64 oraz ich analizą z zachowaniem wymogów proceduralnych przewidzianych w kodeksie postępowania administracyjnego. Organ powinien zatem szczegółowo rozważyć i uzasadnić kwestię istnienia bądź nie istnienia w konkretnej sprawie szczególnych okoliczności uzasadniających skorzystanie z możliwości całkowitego lub częściowego zwolnienia z ponoszonych opłat.

[obserwator]

OSTATNIA PORCJA ORZECZEŃ

IV SA/Gl 15/18 - Wyrok WSA w Gliwicach z dnia 4.07.2018
Zaistnienie sytuacji rodzinnej udokumentowanej orzeczeniem Sądu Wojewódzkiego Wydziału Karnego skazującego ojca strony za przestępstwo polegające na psychicznym i fizycznym znęcaniu się nad członkiem rodziny – matki i dorastanie strony w wieku młodzieńczym w takim domu rodzinnym stanowi po myśli art. 64 ustawy o pomocy społecznej o występowaniu uzasadnionej okoliczności warunkującej możliwość zwolnienia z opłaty za pobyt tego członka rodziny w domu pomocy społecznej. Jest to bowiem niewątpliwie okoliczność szczególna i związana z sytuacją rodzinną podmiotu ubiegającego się o zwolnienie. Uwaga ta jest o tyle istotna, iż jakkolwiek w sprawie o częściowe lub całkowite zwolnienie z obowiązku ponoszenia opłat za pobyt w domu pomocy społecznej właściwe organy dysponują swobodą decyzyjną, której zakresem są objęte ocena prawna stanu faktycznego sprawy oraz wybór rodzaju rozstrzygnięcia sprawy (decyzja pozytywna albo decyzja negatywna) , nie mniej jednak są obowiązane w sposób wyczerpujący rozważyć czy w danej sprawie nie zaistniały tego rodzaju szczególnie uzasadnione okoliczności warunkujące możliwość zwolnienia z opłata .
Zdaniem Sądu organy orzekając odmownie w przedmiocie wniosku strony skarżącej o zwolnienie z obowiązku ponoszenia opłaty za pobyt jej ojca w domu pomocy społecznej, naruszyły przepisy prawa materialnego będącego podstawą wydania kwestionowanej decyzji art. 64 ustawy o pomocy poprzez błędną jego wykładnię polegająca na pominięciu przy rozstrzyganiu sprawy istnienia w niej szczególnie uzasadnionej okoliczności wynikającej z powołanego w/w orzeczenia Sądu Karnego co do popełnienia przez ojca strony przestępstwa polegające na psychicznym i fizycznym znęcaniu się nad członkiem rodziny – matki. To zaś z kolei oznacza, iż w ramach oceny zaistniałego stanu faktycznego poprzez brzmienie tej normy prawnej nie dokonały wszechstronnej i wnikliwej oceny zebranego w sprawie materiału bowiem nie można uznać, by organy orzekające w sprawie nie kwalifikując sytuacji strony skarżącej jako uzasadnionej na gruncie art. 64 ustawy o pomocy społecznej nie naruszyły przy tym granic swobodnej oceny prawnej stanu faktycznego, nie rozważyły bowiem wszystkich istotnych, w tym podnoszonych przez samą stronę skarżącą w toku postępowania okoliczności związanych z jej sytuacją rodzinną i osobistą z lat ubiegłych

I OSK 2776/17 - Wyrok NSA z dnia 23.10.2018
Należy w tym miejscu podkreślić, że użyty w art. 64 u.p.s. zwrot "w szczególności" oznacza, że określona w tym przepisie lista przesłanek uzasadniających zwolnienie z ponoszenia ustalonej opłaty jest listą przykładową. W związku z tym również inne usprawiedliwione okoliczności mogą spowodować uwzględnienie wniosku o zwolnienie od obowiązku ponoszenia opłaty. W tym zakresie Naczelny Sąd Administracyjny podziela stanowisko wyrażone przez Sąd I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, iż powody, na które wskazują skarżący (postawa ojca wobec nich oraz brak wsparcia finansowego) mogą być brane pod uwagę przy wydawaniu uznaniowej decyzji w przedmiocie zwolnienia z opłaty

[obserwator]

Niezależnie od absolutnie jednoznacznego w tej sprawie orzecznictwa, warto też pamiętać o opiniach:
Rzecznika Praw Obywatelskich
Rzecznika Praw Dziecka
to są konstytucyjne organy - i ich opinia też może mieć znaczenie! Od razu dodam, że w sprawach typu "pomoc społeczna kontra ofiara przemocy i ojca-zwyrodnialca" zarówno RPO jak i RPD stawali po stronie ofiar.

OPINIA Rzecznika Praw Obywatelskich wyrażona w piśmie II.7065.58.2014.LN:

W regulacji zasad ponoszenia kosztów pobytu osoby w domu pomocy społecznej brakuje zatem określenia, że małżonek, zstępni przed wstępnymi mają obowiązek ponoszenia opłaty wówczas, gdy zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (k.r.o.) obciąża takie osoby obowiązek alimentacyjny. Wprowadzenie takiej regulacji pozwoli na uwzględnienie treści art. 1441 k.r.o., zgodnie z którym zobowiązany może uchylić się od wykonania obowiązku alimentacyjnego względem uprawnionego, jeżeli żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Przepis ten chroni uzasadniony interes zobowiązanego i środki jego utrzymania przed żądaniem niezasługującym na ochronę.
W moim przekonaniu podobna ochrona powinna mieć miejsce przy regulacji zasad ponoszenia przez małżonka i krewnych kosztów pobytu członka rodziny w domu pomocy społecznej.

OPINIA Rzecznika Praw Obywatelskich III.7065.71.2017.JA z dnia 23.02.2017:

Rzecznik Praw Obywatelskich stoi na stanowisku, że zasady ponoszenia kosztów pobytu osoby w domu pomocy społecznej winny uwzględniać treść art. 1441 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zgodnie z którym zobowiązany może uchylić się od wykonania obowiązku alimentacyjnego względem uprawnionego, jeżeli żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Przepis ten chroni bowiem uzasadniony interes zobowiązanego i środki jego utrzymania przed żądaniem niezasługującym na ochronę. Podobna ochrona powinna mieć miejsce przy regulacji zasad ponoszenia przez krewnych kosztów pobytu mieszkańca domu pomocy społecznej.
W mojej ocenie dorosłe dzieci rodziców, którzy względem nich w sposób rażący zaniedbywali obowiązki rodzicielskie lub byli sprawcami przemocy wobec dzieci, zasługują na ochronę państwa i powinni zostać objęci obligatoryjnym zwolnieniem z opłat bez względu na ich sytuację materialną. Nie mogą zasługiwać na aprobatę sytuacje, gdy poza jakąkolwiek ochroną są osoby, które decyzją administracyjną są obciążane kosztami pobytu wstępnego w domu pomocy społecznej, gdy ten nie wywiązywał się względem nich z obowiązków rodzicielskich.
Nakładanie zobowiązań na osoby, które w przeszłości doświadczały wielu krzywd ze strony osoby, na utrzymanie której w domu pomocy społecznej są zmuszane łożyć jest skrajnie niesprawiedliwe i niezgodne z zasadami współżycia społecznego.

OPINIA Rzecznika Praw Dziecka ZSS.422.9.2017.KT z dnia 6.02.2017:
Ponieważ konsekwencją wysoce nagannego zachowania uprawnionego względem swojego dziecka powinna być możliwość nieponoszenia przez nie opłaty za pobyt rodzica w domu pomocy społecznej, jako Rzecznik Praw Dziecka popieram propozycję zmiany prawa która ma na celu zwiększenie ochrony praw dziecka i jego interesów.

[obserwator]

CIĄG DALSZY OPINII RPO I RPD
OPINIA Rzecznika Praw Dziecka ZSS.422.35.20l7.AT z dnia 8.09.2017 (na temat petycji do Sejmu dotyczącej zmiany art. 64 i 64a u.p.s.):
W sytuacji, gdy wstępny nie wykonywał ustawowego lub wynikającego z orzeczenia sądu obowiązku alimentacyjnego wobec bliższego zstępnego lub w inny sposób rażąco naruszał wobec niego zasady prawa rodzinnego albo popełnił przestępstwo na szkodę dziecka, wobec którego sprawował władzę rodzicielską - nie może oczekiwać, że w każdych okolicznościach zstępny będzie bezwzględnie zobowiązany do spełniania świadczeń związanych z zapewnieniem utrzymania i opieki wobec wstępnego.

OPINIA Rzecznika Praw Dziecka w wystąpieniu generalnym z dnia 12.12.2017:
W sytuacji gdy wstępny nie wykonywał ustawowego lub wynikającego z orzeczenia sądu obowiązku alimentacyjnego wobec bliższego zstępnego lub w inny sposób rażąco naruszał wobec niego zasady prawa rodzinnego albo popełnił przestępstwo na szkodę dziecka, wobec którego sprawował władzę rodzicielską - nie może oczekiwać, że w każdych okolicznościach zstępny będzie bezwzględnie zobowiązany do spełniania świadczeń związanych Z zapewnieniem utrzymania i opieki wobec wstępnego. Dotyczy to obowiązków ustawowych ciążących na zstępnych zobowiązanych zarówno w bliższej, jak i dalszej kolejności wobec wstępnych. W ocenie Rzecznika Praw Dziecka prawo powinno chronić dorosłe dzieci rodziców, w przypadkach braku wykonywania przez nich obowiązków rodzicielskich, uchylania się od świadczeń alimentacyjnych, nadużywania władzy rodzicielskiej, czy popełniania na szkodę małoletnich dzieci przestępstw.

OPINIA Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w piśmie DPS-I.053.487.2016.AŁ z dnia 11.10.2016:
W ocenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przedstawienie przez osobę zobowiązaną do ponoszenia odpłatności za pobyt członka rodziny w domu pomocy społecznej wyroku Sądu w którym zostało wobec niej oddalone powództwo o zasądzenia alimentów bądź wyroku stwierdzającego nieistnienie obowiązku alimentacyjnego może stanowić przesłankę uzasadniającą zwolnienie osoby od ponoszenia kosztów za pobyt członka w domu pomocy społecznej.