SZKOLENIA

[GOPSIK!]

Dzień dobry,
mamy do czynienia z sytuacją, gdzie córka mieszkanki DPS zawarła z nami (OPS) dobrowolną umowę pokrywania kosztów za jej pobyt (różnica pomiędzy pełnym kosztem a 70% emerytury matki). Umowa została podpisana na miejscu, w OPS kiedy przebywała w Polsce na urlopie, zobowiązana mieszka na stałe w Anglii. Po 2 miesiącach stwierdziła że nie będzie już pokrywać tych kosztów, wskazała dwoje rodzeństwa, z których brat mieszka na stałe w USA, a siostra w Polsce.
Prosimy o podpowiedź jak przeprowadzić prawidłowo postępowanie w tej sprawie.

[Ten z Łopieki]

Na forum udzielam się wyłącznie w sprawach, na które jestem w stanie odpowiedzieć „z marszu”, ewentualnie po spojrzeniu w przepisy lub własne opracowania i notatki. Sam wybieram tematy, na które chcę i mogę szybko odpowiedzieć, na więcej nie mam czasu. Dlatego pomijam tu wątki dla mnie zawiłe i wymagające dodatkowych wyjaśnień autora oraz poszukiwania rozwiązań w piśmiennictwie i orzecznictwie, a taka – moim zdaniem - jest Wasza sprawa. Przykro mi, ale nie mam wystarczającej wiedzy i nie podejmę tego tematu.

[GOPSIK!]

Mimo wszystko, dziękuję za chęci.

Pozdrawiam

[GOPSIK!]

Jeśli jest ktoś, kto miał podobny przypadek, byłabym wdzięczna za podzielenie się opinią.

[hek]

A na początku postępowania nikt nie wiedział o pozostałym rodzeństwie? Pierwszy lepszy wyrok, mówi o tym, że nie można mówić o kolejności w sytuacji wystąpienia obowiązku ponoszenia opłat przez kilkoro zstępnych. Każdy z nich ma bowiem taki sam obowiązek ponoszenia opłat, a jedynie różnicować je może osiągane kryterium dochodowe każdego zstępnego. Z żadnego przepisu prawa nie wynika, że organ administracji może w sposób arbitralny dokonać wyboru osoby spośród osób zobowiązanych do ponoszenia tej opłaty, będących zstępnymi i tylko w stosunku do niej prowadzić postępowanie. W takiej sytuacji, organ powinien prowadzić postępowanie jednocześnie w stosunku do wszystkich osób należących do tego samego kręgu osób zobowiązanych do ponoszenia opłaty za pobyt mieszkańca w domu pomocy społecznej. Osoby te powinny być zawiadomione o wszczęciu postępowania i powinny być stronami tego postępowania, a także ich wszystkich powinna dotyczyć decyzja, wydana w sprawie ustalenia obowiązku odpłatności za pobyt mieszkańca w domu pomocy społecznej.

Z wyroku WSA w Szczecinie z 30.01.2020 r. (II SA/Sz 770/19, LEX nr 2825366), wynika, że "w przypadku, gdy osób zobowiązanych jest więcej, organ winien objąć sprawę ustalenia wysokości odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej jednym postępowaniem i w jego toku poczynić ustalenia dotyczące ich sytuacji dochodowej i możliwości ponoszenia kosztów z tego tytułu. Rzeczą organu jest wówczas ustalenie wysokości kwoty stanowiącej różnicę pomiędzy średnim miesięcznym kosztem utrzymania mieszkańca i wnoszoną przez niego opłatą, stanowiącą nie więcej niż 70% jego dochodów. Następnie organ winien ustalić krąg osób zobowiązanych do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej i podjąć działania zmierzające do ustalenia ich sytuacji dochodowej i w konsekwencji wysokości opłaty, przy czym nie jest wykluczone, że osoba zobowiązana wyrazi chęć ponoszenia pozostałych kosztów w całości."

Na starcie już nie ustaliliście wszystkich właściwych zobowiązanych.

Jak teraz baba nie chce płacić co deklarowała w umowie i wskazała nowych zobowiązanych to organ powinien przeprowadzić postępowanie ustalające, czy to prawdziwa informacja. Jeżeli zostanie ustalone, że tak jest, wówczas organ powinien podjąć działania mające na celu ustalenie odpłatności za DPS od tych ludzi. A babce nie wiem, aneksować umowę, a jak nie zgodzi się to wydać decyzję.

[GOPSIK!]

Do hek,

zgadzam się z tym co napisałeś, też zapoznałam się z wyrokiem WSA w Szczecinie i jeszcze innymi ale może podpowiesz jak ustalić sytuację dochodową osoby mieszkającej na stałe w USA i Wielkiej Brytanii i jak przeprowadzić z nimi alimentację?

[hek]

W tym kontekście ważne jest, by organ w pierwszej kolejności ustalił ostatni znany adres zamieszkania w kraju osoby zobowiązanej. W tym celu może m.in. wystąpić do organu gminy (rejestr PESEL) o wskazanie tego adresu. Jak bowiem wskazał w wyroku z 4.02.2015 r., Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu, IV SA/Wr 502/14: "Dlatego też ponownie rozpoznając sprawę organ administracji zobowiązany jest do ustalenia faktycznego miejsca zamieszkania S.S. i zbadania jego sytuacji materialnej, np. przy pomocy organów Policji oraz właściwego urzędu skarbowego.
Następnie organ powinien zweryfikować informacje dotyczące tego adresu, tj. czy można go nadal uznać za adres zamieszkania strony, a jeśli nie, to na jakiej podstawie?. Tym samym, organ powinien te informacje zweryfikować (od kogo pochodzą, czy są wiarygodne) np. w drodze złożonych oświadczeń, a następnie rozstrzygnąć, czy fakt pobytu poza granicą oznacza dla strony zmianę jej miejsca zamieszkania. Jak bowiem wynika z wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 20.04.2017 r., II SA/Wa 113/17: "o miejscu zamieszkania decydują występujące łącznie dwie przesłanki faktyczne: przebywanie w znaczeniu fizycznym w określonej miejscowości (corpus, tj. czynnik zewnętrzny) i zamiar stałego pobytu (animus, tj. czynnik wewnętrzny). Jeśli jedna z tych przesłanek nie jest spełniona, powoduje to utratę miejsca zamieszkania. Zamiar stałego pobytu może przejawiać się poprzez zlokalizowanie w danej miejscowości, tzw. stałego ogniska domowego, co oznacza m.in. zakup domu, czy mieszkania. O miejscu zamieszkania nie przesądza wyłącznie samo zatrudnienie w danej miejscowości. Przy ustalaniu zamiaru stałego pobytu chodzi nie tylko o związki natury ekonomicznej, ale też emocjonalnej, czy rodzinnej. Faktyczne przebywanie w danej miejscowości nie może być rozumiane jedynie, jako pobyt wymuszony koniecznością wykonywania w niej swych obowiązków pracowniczych czy zarobkowych, ale musi mieć ono jednocześnie cechy założenia tam ośrodka swoich osobistych i majątkowych interesów. Przebywanie w miejscowości bowiem musi wiązać się ze skupieniem w niej życiowej aktywności, związanej nie tylko z pracą, ale również z rodziną". Możliwe więc jest, że pomimo pobytu za granicą wymuszonego zatrudnieniem – miejscem zamieszkania będzie nadal identyfikowalne adresem miejsce w kraju.

[hek]

ciąg dalszy.

W sytuacji gdy już wiecie, że osoba zobowiązana przebywa za granicą i uchyla się od zawarcia umowy należy także przeprowadzić postępowanie (ustalić stan faktyczny), w którym organ kolejno, na podstawie ustawy z 12.03.2004 r. o pomocy społecznej wyśle do zainteresowanej osoby wezwanie dotyczące obowiązku przeprowadzenia rodzinnego wywiadu środowiskowego oraz zawarcia umowy w trybie art. 103 ust. 2 u.p.s. wraz ze stosownym pouczeniem o konsekwencjach uchylania się od ciążącego na niej obowiązku.

W przypadku braku reakcji ze strony zobowiązanej należy rozważyć wystąpienie z roszczeniem alimentacyjnym wobec osoby zobowiązanej na rzecz mieszkańca (art. 110 ust. 5 u.p.s.), a także nie jest wykluczone domaganie się zwrotu poniesionych opłat wnoszonych zastępczo przez gminę na podstawie wydanej decyzji administracyjnej (art. 104 ust. 3 u.p.s. w związku z art. 61 ust. 3 u.p.s.). Warto przy tym zauważyć, iż domaganie się zwrotu poniesionych opłat poprzedzone powinno być wydaniem decyzji administracyjnej o ustaleniu opłaty, co może odbyć się w trybie wskazanym w art. 61 ust. 2d u.p.s. lub art. 61 ust. 2e u.p.s. A zatem, w przypadku odmowy przez osoby, o których mowa w art. 61 ust. 1 pkt 2 u.p.s., zawarcia umowy, o której mowa w art. 103 ust. 2 u.p.s., wysokość ich opłaty za pobyt mieszkańca domu w domu pomocy społecznej ustala w drodze decyzji organ gminy właściwej zgodnie z art. 59 ust. 1 u.p.s., z uwzględnieniem ograniczeń, o których mowa w art. 61 ust. 2 pkt 2 u.p.s. i art. 103 ust. 2 u.p.s. Z kolei - w przypadku odmowy przez osoby, o których mowa w art. 61 ust. 1 pkt 2, zawarcia umowy, o której mowa w art. 103 ust. 2, oraz niewyrażenia zgody na przeprowadzenie rodzinnego wywiadu środowiskowego, wysokość ich opłaty za pobyt mieszkańca domu w domu pomocy społecznej ustala, w drodze decyzji, organ gminy właściwej zgodnie z art. 59 ust. 1 u.p.s., w wysokości różnicy między średnim kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej a opłatą wnoszoną przez mieszkańca domu i opłatami wnoszonymi przez inne osoby obowiązane, o których mowa w art. 61 ust. 1 pkt 2 u.p.s. Wysokość opłaty za pobyt mieszkańca domu w domu pomocy społecznej, o której mowa w cyt. art. 61 ust. 2e u.p.s., ustala się proporcjonalnie do liczby osób obowiązanych do jej wnoszenia.

Jak bowiem wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale z 11.06.2018 r., I OPS 7/17: "Obowiązek wnoszenia, przez osoby wskazane w art. 61 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, opłat za pobyt w domu pomocy społecznej umieszczonej w nim osoby, a w konsekwencji wydanie decyzji o zwrocie kosztów poniesionych zastępczo przez gminę na podstawie art. 104 ust. 3 w związku z art. 61 ust. 3 tej ustawy, wymaga uprzedniego skonkretyzowania i zindywidualizowania tego obowiązku począwszy od dnia jego powstania w stosunku do każdej ze zobowiązanych osób w decyzji administracyjnej o ustaleniu opłaty wydanej na podstawie art. 59 ust. 1 w związku z art. 61 ust. 1 i 2 tej ustawy lub w drodze umowy zawartej na podstawie art. 103 ust. 2 w związku z art. 61 ust. 1 i 2 oraz art. 64 ustawy

Dopiero ustalenie okoliczności faktycznych związanych z sytuacją osobistą i dochodową zobowiązanych, może być podstawą do obciążenia jedynie części zobowiązanych do ponoszenia wskazanej opłaty bez narażenia się na zarzut naruszenia art. 7 ustawy z 14.06.1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2021 r. poz. 735) - dalej k.p.a., art. 77 § 1 k.p.a. oraz art. 80 k.p.a.

Fakt pobytu za granicą nie jest więc przeszkodą do prowadzenia ww. postępowania, bowiem nie zawsze oznacza zmianę miejsca zamieszkania strony i jak wskazano – brak wywiadu pozwala na dalsze prowadzenie sprawy, a w efekcie także na wydanie stosownej decyzji o odpłatności. Skoro więc, w omawianej sprawie, strona została poinformowana o prowadzonym postępowaniu i pozostaje bierna – organ powinien ustalić tę odpłatność w drodze decyzji administracyjnej, a brak kontaktu potraktować jako odmowę przeprowadzenia wywiadu.

[hek]

Ponadto w obecnej sytuacji, OPS może wezwać na podstawie art. 50 § 1 k.p.a., mieszkańca DPS do podania imienia i nazwiska, stopnia pokrewieństwa oraz adresów osób, które zgodnie z art. 61 ust. 1 pkt 2 u.p.s., są obowiązane do wnoszenia opłat za pobyt mieszkańca w DPS. Mieszkaniec DPS jako osoba korzystająca z pomocy społecznej zgodnie z art. 4 u.p.s. ma obowiązek współdziałania z OPS w rozwiązywaniu swojej trudnej sytuacji życiowej. Treść art. 4 u.p.s. stanowi, że osoby i rodziny korzystające z pomocy społecznej są obowiązane do współdziałania w rozwiązywaniu ich trudnej sytuacji życiowej.

W myśl art. 61 § 1 k.p.a., postępowanie administracyjne wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu. O wszczęciu postępowania z urzędu lub na żądanie jednej ze stron należy zawiadomić wszystkie osoby będące stronami w sprawie (art. 61 § 4 k.p.a.). Oznacza to, że organ zwracający się z zapytaniem ma (miał) obowiązek zawiadomić strony postępowania (tj. dzieci mieszkańca DPS) o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie ustalenia odpłatności za pobyt mieszkańca w placówce oraz zapewnić im prawo czynnego udziału w prowadzonym postępowaniu zgodnie z art. 10 k.p.a. Zdaniem autorki, w wyżej wymienionym zawiadomieniu należało / należy wskazać skutki prawne odmowy zawarcia umowy, o której mowa w art. 103 ust. 2 u.p.s., oraz skutki prawne odmowy przeprowadzenia rodzinnego wywiadu środowiskowego określone w art. 61 ust. 2d-2f u.p.s.

Z art. 50 § 1 k.p.a., wynika, że organ administracji publicznej może wzywać osoby do udziału w podejmowanych czynnościach i do złożenia wyjaśnień lub zeznań osobiście, przez pełnomocnika, na piśmie lub w formie dokumentu elektronicznego, jeżeli jest to niezbędne dla rozstrzygnięcia sprawy lub dla wykonywania czynności urzędowych.

Treść wezwania powinna spełniać wymagania określone w art. 54 § 1 k.p.a. Oznacza to, że należy w nim wskazać m.in.: w jakiej sprawie oraz w jakim charakterze i w jakim celu zostaje wezwany (art. 54 § 1 pkt 3 k.p.a.); czy wezwany powinien się stawić osobiście lub przez pełnomocnika, czy też może złożyć wyjaśnienie lub zeznanie na piśmie lub w formie dokumentu elektronicznego (art. 54 § 1 pkt 4 k.p.a.) oraz skutki prawne niezastosowania się do wezwania (art. 54 § 1 pkt 6 k.p.a.).

Organ administracji publicznej doręcza pisma za pokwitowaniem przez operatora pocztowego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. - Prawo pocztowe (Dz.U. z 2020 r. poz. 1041 i 2320), przez swoich pracowników lub przez inne upoważnione osoby lub organy (art. 39 k.p.a.).

Co do zasady pisma doręcza się stronie, a gdy strona działa przez przedstawiciela – temu przedstawicielowi (art. 41 § 1 k.p.a.).

W myśl art. 40 § 4 k.p.a., strona, która nie ma miejsca zamieszkania lub zwykłego pobytu albo siedziby w Rzeczypospolitej Polskiej, innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej albo państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, jeżeli nie ustanowiła pełnomocnika do prowadzenia sprawy zamieszkałego w Rzeczypospolitej Polskiej i nie działa za pośrednictwem konsula Rzeczypospolitej Polskiej, jest obowiązana wskazać w Rzeczypospolitej Polskiej pełnomocnika do doręczeń, chyba że doręczenie następuje za pomocą środków komunikacji elektronicznej.

[hek]

W razie niewskazania pełnomocnika do doręczeń przeznaczone dla tej strony pisma pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia. Stronę należy o tym pouczyć przy pierwszym doręczeniu. Strona powinna być również pouczona o możliwości złożenia odpowiedzi na pismo wszczynające postępowanie i wyjaśnień na piśmie oraz o tym, kto może być ustanowiony pełnomocnikiem (art. 40 § 5 k.p.a.).

W praktyce oznacza to, że zstępni mieszkańca DPS powinni zostać pouczeni przez organ o konsekwencjach niewskazania pełnomocnika do doręczeń przy pierwszym doręczeniu oraz pouczeni o możliwości złożenia odpowiedzi na pismo wszczynające postępowanie i wyjaśnień na piśmie oraz o tym, kto może być ustanowiony pełnomocnikiem.

Doręczenie pism za pośrednictwem konsula reguluje art. 26 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 2015 r. – Prawo konsularne (Dz.U. z 2021 r. poz. 823) - dalej u.p.k., zgodnie z którym, na wniosek organu administracji publicznej w Rzeczpospolitej Polskiej, sądu lub prokuratora konsul:

1) doręcza pisma i inne dokumenty;

2) przesłuchuje strony, uczestników postępowania, świadków i podejrzanych;

3) przekazuje wnioski o udzielenie pomocy prawnej sądom i innym organom państwa przyjmującego.

W stosunku do obywatela polskiego konsul wykonuje doręczenie bądź przesłuchanie, stosując odpowiednio właściwe przepisy prawa polskiego, o ile adresat zgadza się dobrowolnie przyjąć pismo lub inny dokument albo złożyć zeznanie lub wyjaśnienie. Przyjmuje się przy tym, że doręczenia konsul może dokonać bądź do rąk własnych adresata w konsulacie, bądź przez upoważnionego pracownika za potwierdzeniem odbioru. Określony w art. 26 ust. 2 u.p.k. wymóg dobrowolności oznacza, że skuteczność doręczenia pism przesyłanych pocztą przez polskiego konsula występuje wyłącznie w przypadku, gdy odbiorca osobiście odbierze przesłane do niego pismo bądź ustanowi pełnomocnika do odbioru pisma.