odpłatność za pobyt w Domu Samotnej Matki

[Paulinapcpr]

W domu samotnej matki została umieszczona niepełnoletnia dziewczyna w ciąży zgodnie z postanowieniem Sądu, która wcześniej była umieszczona w placówce opiekuńczo - wychowawczej. Kto ma zapłacić za jej pobyt w Domu Samotnej Matki, gmina na terenie której znajduje się placówka opiekuńczo - wychowawcza czy sama placówka opiekuńczo - wychowawcza? A kto ma płacić za dziecko, które urodziła ta niepełnoletnia dziewczyna? Z góry dziękuję za wszystkie podpowiedzi

[hek]

Cz 1

Zgodnie z art. 47 ust. 4 ustawy z 12.03.2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2018 r. poz. 1508 ze zm.) – dalej u.p.s., matki z małoletnimi dziećmi oraz kobiety w ciąży dotknięte przemocą lub znajdujące się w innej sytuacji kryzysowej mogą w ramach interwencji kryzysowej znaleźć schronienie i wsparcie w domach dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży. Do tych domów mogą być również przyjmowani ojcowie z małoletnimi dziećmi albo inne osoby sprawujące opiekę prawną nad dziećmi. Ponadto osobom, które ze względu na wiek, chorobę lub niepełnosprawność wymagają częściowej opieki i pomocy w zaspokajaniu niezbędnych potrzeb życiowych, mogą być przyznane usługi opiekuńcze, specjalistyczne usługi opiekuńcze lub posiłek, świadczone w ośrodku wsparcia, którym zgodnie z art. 51 ust. 4 u.p.s. może być dom dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży.

Kwestię odpłatności za pobyt w domu samotnej matki reguluje art. 97 ust. 3 u.p.s., w myśl którego różnicę między ustaloną opłatą, ponoszoną przez osobę za pobyt w domu, a średnim miesięcznym kosztem utrzymania w domu dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży ponosi gmina właściwa ze względu na miejsce zamieszkania osoby przebywającej w domu. Co do zasady opłatę za pobyt wnosi mieszkanka domu, a dopiero w dalszej kolejności różnicę pokrywa gmina właściwa ze względu na miejsce zamieszkania.

W dostępnych komentarzach dominuje stanowisko, zgodnie z którym "zwykle jest to gmina, w której osoba ta jest zameldowana na pobyt stały, jednakże miejsce zameldowania nie musi być tożsame z miejscem zamieszkania. Kosztami pobytu powinna zostać obciążona gmina, na której obszarze znajduje się miejsce stałego faktycznego przebywania danej osoby. Ponadto konieczne jest rozważenie, czy osoba w chwili kierowania do placówki nie spełnia warunków uznania jej za bezdomną. Do domów dla matek z małoletnimi dziećmi trafiają nierzadko osoby niepełnoletnie, wówczas do ustalenia miejsca zamieszkania takiej podopiecznej istotne znaczenie ma ustalenie miejsca zamieszkania jej opiekuna prawnego. Jeżeli osoba kierowana nie jest w stanie płacić za swój pobyt w placówce, wówczas całą opłatę powinna ponieść zobowiązana gmina" (Sierpowska Iwona, Pomoc społeczna. Komentarz, wyd. IV, WKP 2017).

Tak więc w omawianym przypadku należałoby ustalić, czy w chwili umieszczania w domu dla matek z małoletnimi dziećmi – osoba kierowana będzie nadal niepełnoletnia, a jeśli nie – to czy będzie osobą bezdomną w rozumieniu art. 6 pkt 8 u.p.s.

Jeśli osoba kierowana do ww. typu ośrodka będzie nadal niepełnoletnia, to zastosowanie mają przepisy kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 26 § 1 ustawy z 23.04.1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. z 2018 r. poz. 1025 ze zm.) - k.c., miejscem zamieszkania dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską jest miejsce zamieszkania rodziców albo tego z rodziców, któremu wyłącznie przysługuje władza rodzicielska lub któremu zostało powierzone wykonywanie władzy rodzicielskiej. Ponadto w myśl art. 26 § 2 k.c. - jeżeli władza rodzicielska przysługuje na równi obojgu rodzicom mającym osobne miejsce zamieszkania, miejsce zamieszkania dziecka jest u tego z rodziców, u którego dziecko stale przebywa. Jeżeli dziecko nie przebywa stale u żadnego z rodziców, jego miejsce zamieszkania określa sąd opiekuńczy. W sytuacji, gdy dla niepełnoletniego ustalono opiekuna prawnego – miejscem zamieszkania osoby pozostającej pod opieką jest miejsce zamieszkania tego opiekuna (art. 27 k.c.).

[hek]

cz 2

Z treści pytania wynika, że rodzice małoletniej mają ograniczoną władzę rodzicielską, jednak nie zostali jej pozbawieni, wobec czego należy domniemywać, że miejscem zamieszkania małoletniej, a tym samym gminą właściwą do wnoszenia odpłatności – będzie kolejno:

1) gmina zamieszkania jej rodziców bądź;

2) gmina miejsca zamieszkania tego rodzica, przy którym sąd ustalił miejsce pobytu lub dziecko zamieszkiwało przed umieszczeniem w pieczy zastępczej; albo

3) miejsce zamieszkania ustanowionego przez sąd opiekuna prawnego.

Jeśli osoba kierowana do domu dla matek z małoletnimi dziećmi osiągnie pełnoletność z chwilą jej umieszczenia w tym ośrodku – to należy rozważyć, czy mamy do czynienia z osobą bezdomną w rozumieniu art. 6 ust. 8 u.p.s., tj. osobą niezamieszkującą w lokalu mieszkalnym w rozumieniu przepisów o ochronie praw lokatorów i mieszkaniowym zasobie gminy i niezameldowaną na pobyt stały, w rozumieniu przepisów o ewidencji ludności, a także osobę niezamieszkującą w lokalu mieszkalnym i zameldowaną na pobyt stały w lokalu, w którym nie ma możliwości zamieszkania. Jeśli bowiem mamy do czynienia z pełnoletnią osobą bezdomną – to stosownie do brzmienia art. 101 ust. 2 u.p.s. - w przypadku osoby bezdomnej właściwą miejscowo będzie gmina ostatniego miejsca zameldowania tej osoby na pobyt stały. Należy bowiem pamiętać, iż m.in. zgodnie z postanowieniem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 24.09.2014 r., I OW 86/14: "Dom Samotnej Matki można określić jako "pomieszczenie przeznaczone do krótkotrwałego pobytu osób", nie stanowi on natomiast lokalu mieszkalnego w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy z 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego." Tym samym dom ten nie będzie stanowić miejsca zamieszkania mieszkanki domu, a jeśli dodatkowo nie będzie ona miała także możliwości zamieszkania w lokalu, gdzie jest zameldowana na pobyt stały – to należy uznać ją za osobę bezdomną.