Osoba zmarła, pozostała nieuregulowana należność za usługi opiekuńcze - Pomoc społeczna (forum ogólne)

[API]

Osoba miała przyznane usługi opiekuńcze do 31 grudnia 2019 r. Ponosiła odpłatność za usługi. Za miesiąc sierpień nie wniosła opłaty. We wrześniu 2019 r. osoba zmarła. Co zrobić z zaległością za sierpień 2019 r.? Czy mogę na podstawie aktu zgonu wyksięgować kwotę należności?

[Celestia]

U nas jest tak:
Postanowienie
Kierownika Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w …..z dnia 30 czerwca 2019 r.
Kierownik Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej ……., w związku z art. 59 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U.2019.0.869 t.j.) działając na podstawie § 4 pkt 1 i 3, § 7, pkt. 1, § 8 pkt. 2 uchwały nr XXXIII/262/10 Rady Miasta i Gminy ……… z dnia 16 czerwca 2010 r. w sprawie zasad udzielania ulg w spłacie należności pieniężnych mających charakter cywilnoprawny, przypadających Gminie ……. lub jej jednostkom podległym
umarza zaległość w opłacie dotyczącą Pana ……….. za usługi opiekuńcze
w wysokości 22,28 zł za luty 2019 r.,
(słownie: dwadzieściadwa28/100)
Uzasadnienie
Stosownie do art. 59 ustawy o finansach publicznych należności pieniężne mające charakter cywilnoprawny, przypadające organom administracji rządowej, jednostce samorządu terytorialnego lub jej jednostkom podległym, mogą być umarzane albo ich spłata może być odraczana lub rozkładana na raty na zasadach określonych przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego.
Na podstawie § 4 wymienionej wyżej uchwały RMiG należności mogą być umarzane
w całości z urzędu jeżeli osoba fizyczna zmarła, nie pozostawiając żadnego majątku, albo pozostawiła majątek niepodlegający egzekucji na podstawie odrębnych przepisów albo pozostawił przedmioty codziennego użytku domowego, których łączna wartość nie przekracza kwoty 6.000 zł, a także zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty wyższej od kosztów dochodzenia i egzekucji tej należności lub postępowanie egzekucyjne okazało się nieskuteczne.
W toku przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego ustalono, co następuje.
Pan ………… decyzją z dnia 11 kwietnia 2013 r. miał przyznane usługi opiekuńcze w wymiarze 1,5 godziny dziennie, z ustaloną odpłatnością 1,65 zł za godzinę. Zgodnie z decyzją odpłatność za usługi należało wnosić do dnia 30-tego miesiąca następującego po miesiącu wykonania usługi.
Pan ………….. zmarł w dniu 29 marca 2019 r. pozostawiając nieuregulowaną odpłatność za 13,5 godz. usług wykonanych w lutym 2019 r.
W wyniku analizy dokumentów tj. kart pracy opiekunki domowej ustalono, że Pan .................. nie miał możliwości uregulowania wymienionych należności z przyczyn od siebie niezależnych. W dniu 14 lutego 2019 r. został przewieziony do szpitala, gdzie
w dniu 29 marca 2019 r. zmarł.
Końcowy termin uregulowania należności za luty przypadał na 31. dzień marca
2019 r., kiedy Pan ……….i już nie żył.

Ponadto nie jest wiadomym organowi, że Pan ………………… pozostawił po sobie majątek, który podlegałby egzekucji na podstawie innych przepisów.
Mając na uwadze powyższe Kierownik Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej ………… umorzył zaległe należności za usługi opiekuńcze Pana ………………..w kwocie 22,28 zł.

[pomocnik]

U nas jest tak:
Postanowienie

W mojej ocenie w tym przypadku zastosowanie postanowienia jest błędnym rozstrzygnięciem sprawy. Czym jest bowiem postanowienie? Zgodnie z art. 123 § 2 k.p.a., postanowienia dotyczą poszczególnych kwestii wynikających w toku postępowania, lecz nie rozstrzygają o istocie sprawy, chyba że przepisy kodeksu stanowią inaczej. Dobrym przykładem zastosowania tego rodzaju aktu administracyjnego jest sytuacja, kiedy wydanie decyzji przez organ, który wszczął postępowanie, związane jest z wydaniem decyzji przez inny organ, np., przez organ orzeczniczy orzekający o stopniu niepełnosprawności. Czyli dany organ w toku prowadzonego postępowania zawiesza je z urzędu - nie inaczej, jak na ma mocy postanowienia właśnie - na czas uzyskania przez stroną dokumentu potwierdzającego jej stan zdrowia, który ewentualnie będzie uprawniał ją do określonego świadczenia z pomocy społecznej na mocy wydanej następnie w tej sprawie decyzji adm.
Postępowanie adm. musi zakończyć się wydaniem decyzji, zatem nie można go zakończyć postanowieniem, które w tym wypadku takiej mocy nie ma - to przysługuje jedynie decyzji. Sama przecież w przytoczonym postanowieniu zawarłaś, że „w toku przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego ustalono, co następuje“. Stanowi to sprzeczność formalnoprawną, bowiem taki zapis ewentualnie może być zawarty w decyzji - czyli wszystkie okoliczności zostały już wyjaśnione, co uprawnia do wydania stosownej decyzji ostatecznej. Zatem organ postępowanie wyjaśniające zobowiązany jest zakończyć decyzją - nie postanowieniem, jak to zostało uczynione w przytoczonym przykładzie.

W tym przypadku należy wydać decyzję, gdzie w rozstrzygnięciu w ust. 1 nastąpi wygaśnięcie z dniem .... dec. nr .... z dnia .... w sprawie przyznania świadczenia niepieniężnego z pomocy społecznej w formie usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania, w związku ze zgonem strony w dniu ...., a w ust. 2 nastąpi umorzenie należności za okres .... w wysokości ...., należnej na podstawie decyzji, o której mowa w ust. 1.

[pomocnik]

W mojej ocenie w tym przypadku zastosowanie postanowienia jest błędnym rozstrzygnięciem sprawy. Czym jest bowiem postanowienie? Zgodnie z art. 123 § 2 k.p.a., postanowienia dotyczą poszczególnych kwestii wynikających w toku postępowania, lecz nie rozstrzygają o istocie sprawy, chyba że przepisy kodeksu stanowią inaczej. Dobrym przykładem zastosowania tego rodzaju aktu administracyjnego jest sytuacja, kiedy wydanie decyzji przez organ, który wszczął postępowanie, związane jest z wydaniem decyzji przez inny organ, np., przez organ orzeczniczy orzekający o stopniu niepełnosprawności. Czyli dany organ w toku prowadzonego postępowania zawiesza je z urzędu - nie inaczej, jak na ma mocy postanowienia właśnie - na czas uzyskania przez stroną dokumentu potwierdzającego jej stan zdrowia, który ewentualnie będzie uprawniał ją do określonego świadczenia z pomocy społecznej na mocy wydanej następnie w tej sprawie decyzji adm.
Postępowanie adm. musi zakończyć się wydaniem decyzji, zatem nie można go zakończyć postanowieniem, które w tym wypadku takiej mocy nie ma - to przysługuje jedynie decyzji. Sama przecież w przytoczonym postanowieniu zawarłaś, że „w toku przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego ustalono, co następuje“. Stanowi to sprzeczność formalnoprawną, bowiem taki zapis ewentualnie może być zawarty w decyzji - czyli wszystkie okoliczności zostały już wyjaśnione, co uprawnia do wydania stosownej decyzji ostatecznej. Zatem organ postępowanie wyjaśniające zobowiązany jest zakończyć decyzją - nie postanowieniem, jak to zostało uczynione w przytoczonym przykładzie.

W tym przypadku należy wydać decyzję, gdzie w rozstrzygnięciu w ust. 1 nastąpi wygaśnięcie z dniem .... dec. nr .... z dnia .... w sprawie przyznania świadczenia niepieniężnego z pomocy społecznej w formie usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania, w związku ze zgonem strony w dniu ...., a w ust. 2 nastąpi umorzenie należności za okres .... w wysokości ...., należnej na podstawie decyzji, o której mowa w ust. 1.

[Ten z Łopieki]

W przypadku zgonu świadczeniobiorcy, nie prowadzi się już wobec niego żadnego postępowania ani nie wydaje się w stosunku do osoby zmarłej jakichkolwiek postanowień lub decyzji wygaszających świadczenie czy też umarzających należności. „Postępowanie w przedmiocie stwierdzenia wygaśnięcia decyzji musi toczyć się z udziałem stron - żyjących osób fizycznych lub istniejących jednostek organizacyjnych.” (Tak: Wyrok NSA z dnia 02.12.2008 r., sygn.: II GSK 489/08). Jeżeli osoba zmarła była jedynym adresatem świadczenia, nie można wtedy stwierdzić wygaśnięcia decyzji przyznającej mu świadczenie w odrębnym postępowaniu, które musi toczyć się z udziałem osób żyjących, a rozstrzygnięcie sprawy (decyzja) musi zostać skutecznie doręczone, żeby mogło się uprawomocnić. W takim przypadku sprawę wobec zmarłego kończy notatka wraz z aktem zgonu tej osoby (lub weryfikacja PESEL). „W sytuacji, gdy prawo do świadczenia było ściśle związane z osobą zmarłej, to po jej śmierci nie ma już żadnej strony, do której mogłaby zostać adresowana decyzja stwierdzająca wygaśnięcie pierwotnej decyzji. Trudno w takiej sytuacji dopatrywać się interesu społecznego w tym, by podejmowana była decyzja bez adresata, a sporządzona jedynie do akt sprawy w celach porządkowych. Taki sam walor posiadałoby zwyczajne odnotowanie w tych aktach faktu śmierci strony, co jest wystarczające do zaprzestania udzielania świadczenia.” (Tak: Wyrok WSA w Gliwicach z dnia 17.02.2009 r., sygn.: IV SA/Gl 556/08). Natomiast odnośnie do zwrotu należności za udzielone świadczenie, to zgodnie z art. 96 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r.
o pomocy społecznej (Dz.U.2019.1507 z późn. zm.): obowiązek zwrotu wydatków poniesionych na świadczenia z pomocy społecznej spoczywa na:
1) osobie i rodzinie korzystającej ze świadczeń z pomocy społecznej;
2) spadkobiercy osoby, która korzystała ze świadczeń z pomocy społecznej –z masy spadkowej;
3) małżonku, zstępnych przed wstępnymi osoby korzystającej ze świadczeń z pomocy społecznej – jedynie w przypadku gdy nie dokonano zwrotu wydatków zgodnie z pkt1 i 2, w wysokości przewidzianej w decyzji dla osoby lub rodziny korzystającej ze świadczeń z pomocy społecznej.
W stosunku do powyższych (a nie do osoby zmarłej) prowadzi się dalsze postępowanie i dochodzi zwrotu, czy ewentualnie umarza należności.

[pomocnik]

Istotnie, jest tak jak piszesz. W orzecznictwie ta kwestia jasno jest sprecyzowana. Niemniej w moim przypadku wydawanie decyzji wygaszających odnośnie zmarłych świadczeniobiorców wynika z wyników/wniosków pokontrolnych urzędu wojewódzkiego - taka jest ich interpretacja. Poświeciłem trochę czasu i ustaliłem, że w wielu ops-ach taki akt administracyjny jest stosowany jako oczywisty. I jak w takim wypadku się zachować? Póki co w Polsce obowiązuje system prawa stanowionego (czyli ustawowego), a co za tym idzie, orzecznictwo nie stanowi źródła powszechnie obowiązującego prawa, choć istotnie, sądy administracyjne mają za zadanie kontrolować chociażby jednostki samorządu terytorialnego i wydawane przez nie aktów.

[Ten z Łopieki]

Faktycznie, zalecenia pokontrolne są dla danego OPS wiążące, a wyrok wydany w innej sprawie nas nie obowiązuje. Mimo, że orzecznictwo nie stanowi źródła prawa powszechnie obowiązującego, to jednak daje wskazówki, a w szczególności jest dobrym źródłem wykładni przepisów i pomaga w ich interpretacji. Dlatego w „ciekawszych” przypadkach zawsze zamieszczam w dokumentacji wywiadu i decyzji wypisy z piśmiennictwa i orzecznictwa odnośnie do przedmiotowego stanu prawnego. Zarówno SKO, jak i kontrole z reguły przychylają się do przedstawionej w ten sposób argumentacji, choć dyskusje się zdarzają. U nas z kolei kontrola zaakceptowała ww. sposób zakończenia sprawy w przypadku zgonu świadczeniobiorcy. Tym niemniej frustrujący jest brak zbieżności interpretacyjnych nie tylko pomiędzy UW i WSA na danym obszarze, ale też pomiędzy regionami.

[początkującyreferent]

A co w takim przypadku gdy zmarły nie pozostawił po sobie: rodziny, dzieci, spadkobierców, małżonka, więc nikogo wskazanego w ustawie, a Gmina nie reguluje kwestii związanych z możliwością umorzenia?