Pytanie o dzierżąwę ziemi - Świadczenia rodzinne

[MarzenaS.]

Witam Forumowiczów.
Mam kobietkę, która dzierżawi ziemię od obcych ludzi, by opłacać się w Krus-ie, dzierżawa spisana umową. Ponadto ma działalność gospodarczą, z której ma mały dochód, lecz składek nie opłaca (mały dochód).
I teraz pytanie - czy wliczać dochód z ziemię?

[Gość]

Oczywista oczywistość, że dochód z ziemi dzierżawionej powinien być liczony. Są przepisy prawa podatkowego, że wydzierżawiający nie płaci podatku dochodowego z tytułu wydzierżawienia ziemi (jeżeli jest rolnikiem)
Ale wg np. "Tom." dochód wlicza się wydzierżawiającemu czyli właścicielowi.
Niech ktoś jeszcze się wypowie.

[Tom.]

Nie Tom wymyśla tylko ustawa:

8a. Ustalając dochód rodziny uzyskany z gospodarstwa rolnego, do powierzchni gospodarstwa stanowiącego podstawę wymiaru podatku rolnego wlicza się obszary rolne oddane w dzierżawę z wyjątkiem:
1) oddanej w dzierżawę, na podstawie umowy dzierżawy zawartej stosownie do przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników, części lub całości znajdującego się w posiadaniu rodziny gospodarstwa rolnego;
2) gospodarstwa rolnego wniesionego do użytkowania przez rolniczą spółdzielnię produkcyjną;
3) gospodarstwa rolnego oddanego w dzierżawę w związku z pobieraniem renty określonej w przepisach o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej oraz w przepisach o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich.
8b. Ustalając dochód rodziny uzyskany przez dzierżawcę gospodarstwa rolnego oddanego w dzierżawę na zasadach, o których mowa w ust. 8a, dochód uzyskany z gospodarstwa rolnego pomniejsza się o zapłacony czynsz z tytułu dzierżawy.

A zgodnie z 8b dzierżawcy wlicza się tylko w sytuacji niewliczania wydzierżawiającemu na podstawie 8a.

[Tom.]

W art. 5 ust. 8-8c u.ś.r. uregulowano natomiast zasady, na jakich ustala się dochód uzyskany z gospodarstwa rolnego. Z uwagi na specyfikę źródła dochodu, jakim jest posiadanie gospodarstwa rolnego, ustawodawca zdecydował się na sformułowanie odmiennych zasad ustalania dochodu.
Na potrzeby ustawy o świadczeniach rodzinnych gospodarstwo rolne to, zgodnie z art. 3 pkt 6 u.ś.r., gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów o podatku rolnym. W kwestii definicji gospodarstwa rolnego nastąpiło więc odesłanie do przepisów innej ustawy. Zatem w świetle art. 2 ust. 1 w zw. z art. 1 u.p.r. za gospodarstwo rolne uważa się obszar gruntów sklasyfikowanych w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza, o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy, stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej, w tym spółki, nieposiadającej osobowości prawnej273 .
W aktualnym brzemieniu przepisów przyjęcie dochodów uzyskanych z gospodarstwa rolnego nie jest powiązane z utrzymywaniem się przez rodzinę lub osobę ucząca się z tego gospodarstwa. Przyjęto więc pewnego rodzaju fikcję prawną ustalania dochodowości z gospodarstwa rolnego, jeśli się jest właścicielem gospodarstwa rolnego lub się go posiada, niezależnie od faktycznej pracy w tym gospodarstwie.
Przy wyliczaniu dochodu uprawniającego do otrzymania zasiłku rodzinnego uwzględnia się dochód uzyskany z posiadanego gospodarstwa rolnego, nawet gdy nie jest ono użytkowane274 . Nie ma znaczenia także faktyczna dochodowość gospodarstwa rolnego275 .
Z przepisu art. 5 ust. 8 u.ś.r. wynika także, że nie chodzi w nim o faktycznie uzyskiwane dochody w związku z prowadzonym gospodarstwem rolnym, lecz związane z posiadaniem (byciem właścicielem)276 . Świadczy o tym, poza samą definicją gospodarstwa rolnego brzmienie tego przepisu, w którym posłużono się sformułowaniem "przyjmuje się". Przewidziano w nim, że z 1 hektara przeliczeniowego uzyskuje się dochód miesięczny w wysokości 1/12 dochodu ogłaszanego corocznie w drodze obwieszczenia przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 18 u.p.r.
Przyjęty dochód z hektara przeliczeniowego ma charakter ryczałtowy i jest odmiennym sposobem określenia wysokości dochodu z 1 ha przeliczeniowego od przyjętego kwotowego określenia tej wielkości na potrzeby świadczeń z pomocy społecznej (art. 8 ust. 9 u.p.s.).
Jak zauważono w orzecznictwie, wielkość dochodu rolnika z 1 ha przeliczeniowego dla potrzeb ustalenia prawa do świadczeń rodzinnych jest ujednoliconą, przeciętną wielkością obiektywną, stosowaną do wszystkich celów, jakim ma służyć (dane o dochodzie podaje się w corocznym obwieszczeniu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego)277 .
Zgodnie bowiem z art. 18 u.p.r. Prezes Głównego Urzędu Statystycznego, na podstawie danych statystycznych, ogłasza w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", nie później niż do dnia 23 września każdego roku, wysokość przeciętnego dochodu z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 1 ha przeliczeniowego.

[Tom.]

Zatem art. 5 ust. 8 u.ś.r. odsyła przy ustalaniu dochodu z gospodarstwa rolnego do kryterium neutralnego, jakim są dane statystyczne. Przeciętny dochód z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 1 ha przeliczeniowego wynosił w 2013 r. r. 2869 zł278 . W tym przypadku 1/12 dochodu ogłaszanego będzie kwota 239,08 zł.
Na potrzeby ustalania dochodu z gospodarstwa rolnego, do wniosku o zasiłek rodzinny należy dołączyć zaświadczenie właściwego organu gminy, nakaz płatniczy albo oświadczenie o wielkości gospodarstwa rolnego wyrażonej w hektarach przeliczeniowych ogólnej powierzchni w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy (§ 2 ust. 2 pkt 5 lit. e r.p.s.ś.r.). Wzór oświadczenia jest określony w załączniku nr 9 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 3 stycznia 2013 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne279 . Organ udzielający świadczeń rodzinnych nie jest uprawniony do ustalania faktycznych dochodów strony z gospodarstwa rolnego. Nie jest także uprawniony do wyłączania z powierzchni gospodarstwa rolnego określonych jego części. Nie prowadzi on bowiem w tym zakresie żadnego postępowania wyjaśniającego, a opiera się w tym zakresie wyłącznie na danych wynikających z zaświadczenia wydanego przez właściwy organ gminy, które strona winna dołączyć do wniosku280 .
Jak wskazano w jednym z wyroków, wszelkie przewidziane w przepisach prawa odstępstwa od metody obliczania dochodu z art. 5 ust. 8 u.ś.r. mają charakter wyjątku i jako takie powinny być interpretowane ściśle. Tego rodzaju wyjątkiem jest regulacja zawarta w przepisach art. 5 ust. 8a-8c u.ś.r. Przepisy te przewidują możliwość pomniejszenia dochodu rolnika w przypadku, kiedy pewna część lub całość gospodarstwa rolnego został oddana w dzierżawę w ściśle określonych warunkach, kiedy część gospodarstwa rolnego to grunty dzierżawione w warunkach opisanych w art. 5 ust. 8a u.ś.r. lub kiedy dochód jest uzyskany z gospodarstwa rolnego wydzierżawionego od Agencji Nieruchomości Rolnych281 .
Przepis art. 5 ust. 8a u.ś.r. ustanawia zasadę, że do powierzchni gospodarstwa rolnego na potrzeby ustalania dochodu rodziny wlicza się obszary rolne oddane w dzierżawę. Przy czym przywołany przepis ustanawia równocześnie także wyłom w tej zasadzie, formułując w trzech punktach sytuacje wyłączające obszary rolne brane pod uwagę na potrzeby ustalania dochodu rodziny.
Pierwszą z tych sytuacji stanowi oddanie znajdującego się w posiadaniu rodziny gospodarstwa rolnego (w całości lub jego części) w dzierżawę, przy czym oddanie w dzierżawę następuje na podstawie umowy dzierżawy zawartej stosownie do przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników.
Zatem nie każda dzierżawa gospodarstwa rolnego powoduje skutek w postaci niewliczania gruntów rolnych do powierzchni gospodarstwa, ale tylko taka, której forma zawarcia i wymogi formalne odpowiadają zasadom wynikającym z przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników. Ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników przewiduje natomiast w art. 28 ust. 4 pkt 1 dzierżawę gospodarstwa rolnego przez emeryta lub rencistę na podstawie umowy pisemnej, zawartej co najmniej na 10 lat i zgłoszonej do ewidencji gruntów i budynków, osobie niebędącej: małżonkiem emeryta lub rencisty, jego zstępnym lub pasierbem i małżonkiem tych osób, osobą pozostającą z emerytem lub rencistą we wspólnym gospodarstwie domowym oraz małżonkiem tej osoby.

[Tom.]

Wydzierżawiający to emeryt lub rencista w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników.
Przy czym, jak zauważono w orzecznictwie, umowa dzierżawy, stosownie do przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników, jest zawierana w celu wykazania, że działalność rolnicza ustała, lecz badanie celu umowy nie jest zadaniem organów prowadzących postępowanie administracyjne, gdyż cel umowy nie wymaga ustaleń, jeżeli - przy zachowaniu pozostałych warunków - wydzierżawiającym jest emeryt lub rencista282 .
Dla wykazania wyżej wymienionych okoliczności do wniosku o zasiłek rodzinny należy dołączyć stosowną umowę dzierżawy (§ 2 ust. 2 pkt 5 lit. f ab initio r.p.s.ś.r.).
Ustalając dochód rodziny uzyskany z gospodarstwa rolnego, do powierzchni gospodarstwa stanowiącego podstawę wymiaru podatku rolnego nie wlicza się także gospodarstwa rolnego wniesionego do użytkowania przez rolniczą spółdzielnię produkcyjną (art. 5 ust. 8a pkt 2 u.ś.r.). Kwestię użytkowania przez spółdzielnię wkładów gruntowych regulują przepisy ustawy z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze oraz przepisy kodeksu cywilnego. W myśl art. 277 § 1 i 2 k.c. spółdzielnia nabywa z chwilą przejęcia wniesionych przez członków wkładów gruntowych ich użytkowanie. Do wniesienia wkładów gruntowych nie stosuje się przepisów o obowiązku zachowania formy aktu notarialnego przy ustanowieniu użytkowania nieruchomości.
W takim przypadku do wniosku o zasiłek rodzinny należy dołączyć umowę o wniesieniu wkładów gruntowych (§ 2 ust. 2 pkt 5 lit. g r.p.s.ś.r.).
Skutek pominięcia powierzchni gospodarstwa rolnego na potrzeby ustalania dochodu z tego gospodarstwa związany jest także z gospodarstwem rolnym oddanym w dzierżawę w związku z pobieraniem renty określonej w przepisach o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej oraz w przepisach o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (art. 5 ust. 8a pkt 3 u.ś.r.). Tym samym także oddanie w dzierżawę gospodarstwa rolnego w zamian za rentę strukturalną, o której mowa w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej bądź w ustawie z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, powoduje czasowe wyzbycie się posiadania gospodarstwa rolnego i brak podstaw w tym okresie do zaliczania jego powierzchni na potrzeby wyliczania dochodu z gospodarstwa rolnego.

[Tom.]

Do wniosku o zasiłek rodzinny należy w takim przypadku dołączyć stosowną umowę dzierżawy (§ 2 ust. 2 pkt 5 lit. f in fine r.p.s.ś.r.).
W art. 5 ust. 8b u.ś.r. przewidziano natomiast możliwość pomniejszenia dochodu uzyskanego z gospodarstwa rolnego o zapłacony czynsz z tytułu dzierżawy. Podmiotem uprawnionym do skorzystania z dobrodziejstwa tego przepisu jest dzierżawca gospodarstwa rolnego. Przy czym z brzmienia przepisu wynika, że nie z każdego typu dzierżawą gospodarstwa rolnego ustawodawca powiązał skutek w postaci możliwości odliczenia czynszu dzierżawnego. Chodzi wyłącznie o dzierżawę gruntów rolnych na zasadach, o których mowa w art. 5 ust. 8a u.ś.r., a więc zasadniczo na podstawie umowy dzierżawy zawartej stosownie do przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz umowy dzierżawy, w zamian za którą wydzierżawiający pobiera rentę strukturalną. Ze swej istoty wykluczone będzie użytkowanie gruntów przez rolniczą spółdzielnię produkcyjną, która jest podmiotem wyłączonym z kręgu podmiotów uprawnionych do świadczeń rodzinnych.
Kolejną możliwość pomniejszenia dochodu uzyskanego z gospodarstwa rolnego o zapłacony czynsz z tytułu dzierżawy przewiduje art. 5 ust. 8c u.ś.r. Przy czym chodzi o zapłacony czynsz z tytułu dzierżawy gospodarstwa rolnego wydzierżawionego od Agencji Nieruchomości Rolnych, tj. na podstawie art. 38 ust. 1 ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa283 .
Zasadniczo więc katalog możliwości pomniejszenia dochodu uzyskanego z gospodarstwa rolnego o zapłacony czynsz z tytułu dzierżawy wynika z przywołanych przepisów art. 5 ust. 8b i 8c u.ś.r. Ustawodawca wyraźnie wyartykułował tytuły uprawniające do skorzystania z przywileju odliczenia opłaty ponoszonej w związku z dzierżawą gospodarstwa rolnego.
Niemniej pojawiło się w orzecznictwie także kontrowersyjne stanowisko, wskazujące na możliwość, a nawet konieczność dokonania obliczenia dochodów, biorąc pod uwagę dyspozycję art. 5 ust. 8c u.ś.r. także w przypadku dzierżawy gruntów od Lasów Państwowych a nie od Agencji Nieruchomości Rolnych. Stwierdzono, że obydwa podmioty są państwowymi jednostkami organizacyjnymi zarządzającymi nieruchomościami Skarbu Państwa. Zatem mamy do czynienia z analogiczną sytuacją, nie występuje tu bowiem dzierżawa gruntu od podmiotu komercyjnego. Dlatego w ocenie sądu analogicznie należy przyjąć, że jeżeli dochód uzyskany z gospodarstwa rolnego pomniejsza się o zapłacony czynsz z tytułu dzierżawy gruntów od Agencji Nieruchomości Rolnych, to również zasadna jest taka interpretacja tego przepisu, która daje możliwość odliczenia czynszu za dzierżawę gruntu od Lasów Państwowych. W przeciwnym wypadku mogłoby dojść do nierównego traktowania podmiotów będących tak naprawdę w tej samej sytuacji prawnej, różniącej się jedynie nazwą podmiotu państwowego, który wydzierżawia grunty. Mając więc na uwadze, że interpretacja przepisów prawa nie może być dokonywana wbrew konstytucyjnie zagwarantowanym prawom obywateli, w niniejszej sprawie należy odejść od literalnego brzmienia normy art. 5 ust. 8c u.ś.r. i uwzględnić rezultaty wykładni celowościowej284 .

[Tom.]

Dochody z gospodarstwa rolnego wyliczone według omówionych reguł sumuje się z dochodami z innych źródeł, czyli z dochodami pozarolniczymi, o ile rodzina lub osoba ucząca się uzyskuje równocześnie obydwa typy dochodów (art. 5 ust. 9 u.ś.r.).
Przy czym, jak słusznie zauważył Naczelny Sąd Administracyjny, na gruncie zarówno reguł językowych, jak i systemowych wskazanych jednostek redakcyjnych art. 5 u.ś.r., nie da się racjonalnie uzasadnić innego wyniku wykładni, niż takiego, który wykorzystuje konstrukcję dochodu z 1 ha przeliczeniowego na gruncie art. 5 ust. 8 u.ś.r. w ten sposób, że wchodzi ona do określenia wysokości dochodu także w świetle ust. 9 tego przepisu. Fakt sumowania dochodów z gospodarstwa rolnego oraz dochodów pozarolniczych ma bowiem miejsce niezależnie od tego, czy dochód z gospodarstwa rolnego uzyskiwany jest jako wynik prowadzenia działalności rolniczej, czy jako dochód z hektara przeliczeniowego. Przyjęcie innego rozwiązania różnicowałoby, w sposób niczym nieusprawiedliwiony, wykorzystanie konstrukcji dochodu z hektara przeliczeniowego w zależności od tego, czy on się sumuje z dochodem ze źródeł pozarolniczych (art. 5 ust. 9 u.ś.r.) czy też się nie sumuje (art. 5 ust. 8 u.ś.r.). Na gruncie wykorzystania reguły językowej (semantycznej) zwrot "uzyskuje dochody" z gospodarstwa rolnego należy zatem rozumieć jako uzyskiwanie dochodów realnych oraz jako zaliczanie do dochodu ogólnego także dochodów "przeliczeniowych". Znajduje to potwierdzenie w ustaleniu istoty relacji między art. 5 ust. 8 u.ś.r. (określającym konstrukcję tego dochodu "przeliczeniowego") oraz art. 5 ust. 9 u.ś.r. (określającego zakres zastosowania także tej konstrukcji w sytuacji sumowania dochodów)285 .

Powyższe w:
Autorzy:
Katarzyna Małysa-Sulińska (red.), Anna Kawecka, Joanna Sapeta
Tytuł:
Komentarz do art.5 ustawy o świadczeniach rodzinnych
Stan prawny:
2015.01.01
LEX

[Gość]

Ty chyba nudzisz się w pracy. Mówisz, że coś jest białe, a piszesz, że jest czarne.

[Iks]

Co wy macie za fetysz z tymi kolorami? To nie jest forum dekoralu!