SZKOLENIA

[~Ewa]

Czy gmina ma obowiązek utworzenia stanowiska asystenta rodziny? Jeśli tego nie dokona czy grożą za to jakieś konsekwencje? - pyta Czytelnik. Publikujemy odpowiedź MPiPS.

Do Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej skierowaliśmy także pytanie, czy nie ma przeciwwskazań, by asystent rodziny był zatrudniany na umowę zlecenie, skoro jego praca będzie odbywać się w sposób ciągły.

Zdaniem resortu gminy nie mają obowiązku powoływania asystentów rodziny, bo ustawa o wspieraniu rodziny i pieczy zastępczej zakłada pewną uznaniowość.

„Gdyby ustawodawca chciał nałożyć obowiązek przydzielenia rodzinie asystenta rodziny, wprost określiłby, że każdej rodzinie przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych kierownik ośrodka pomocy społecznej przydziela asystenta rodziny\" - wskazuje MPiPS.

Jeżeli samorząd zdecyduje się na takie rozwiązanie, asystent może być zatrudniony przez gminę (ops) na stałe (etat) lub na umowę zlecenie. Może być także podpisane porozumienie pomiędzy gminą a organizacją pozarządową, która zatrudnia asystentów.

Poniżej zamieszczamy w całości przydatne dla gmin wyjaśnienia resortu:

„Ustawa z 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. Nr 149, poz.887) zakłada zatrudnianie na poziomie samorządu gminnego asystenta rodziny, który ma pełnić specyficzną rolę w stosunku do rodzin wychowujących dzieci, które mają kłopoty z należytym wypełnianiem obowiązków opiekuńczych i wychowawczych wobec swego potomstwa.
Rola asystenta będzie polegała na intensywnej pracy z rodziną w celu niwelowania jej słabych punktów, nauczenia jej zachowań, czynności - niejednokrotnie podstawowych - tak, aby możliwe było zbudowanie bądź odbudowanie normalnego funkcjonowania rodziny, a pozostawienie w niej dziecka nie zagrażało jego rozwojowi.

Różnica pomiędzy pracą pracownika socjalnego a asystenta rodziny polega przede wszystkim na sposobie jej wykonywania. Praca asystenta wymaga pełnej dyspozycyjności i poświęcenia się rodzinie, która ma wolę współpracy z asystentem na rzecz zmiany swojego życia.
Powinno być dokładnie tak, jak wskazuje na to nazwa tego stanowiska - asystent asystuje rodzinie w pokonywaniu jej trudności. Dlatego ustawodawca wskazał maksymalną liczbę rodzin, którymi jednocześnie powinien zajmować się asystent, mając na uwadze oczekiwaną efektywność jego pracy.

Należy z całą mocą podkreślić, że nie jest to budowanie nowych struktur obok pomocy społecznej. To właśnie pomocy społecznej dodano nowe narzędzie do pracy z rodziną: pracownika mobilnego, dyspozycyjnego, gotowego w każdej chwili do pomocy powierzonej jego opiece rodzinie, który ma do wykonania bardzo konkretne zadanie: pomóc rodzinie zrealizować plan naprawczy tak, aby groźba zabrania jej dziecka została odsunięta.
Konieczne jest podkreślenie roli ośrodka pomocy społecznej i pracownika socjalnego. To on powinien zdiagnozować sytuację rodziny, dokonać analizy, jakiego rodzaju pomoc tej rodzinie powinna być udzielona i na jaką pomoc rodzina wyraża zgodę.

Sposób postępowania w tej kwestii wskazuje ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Zgodnie z art. 11, w przypadku gdy ośrodek pomocy społecznej poweźmie informację o rodzinie przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych, pracownik socjalny przeprowadza w tej rodzinie rodzinny wywiad środowiskowy, na zasadach określonych w ustawie z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362, z późn. zm.).
Po dokonaniu analizy sytuacji rodziny, pracownik socjalny przeprowadzający wywiad środowiskowy wnioskuje do kierownika ośrodka pomocy społecznej o przydzielenie rodzinie asystenta rodziny.

Z powyższej regulacji wynika, że pracownik socjalny, w oparciu o przeprowadzony rodzinny wywiad środowiskowy, dokonuje analizy sytuacji rodziny. W efekcie tej analizy, oceniając skalę występujących w rodzinie problemów, pracownik socjalny może uznać, że pomocą wystarczającą do przezwyciężenia trudności w tej rodzinie jest np. udzielenie jej odpowiedniego wsparcia materialnego, w tym świadczeń pieniężnych, lub zatrudnienie przez wójta (lub upoważnionego kierownika ośrodka pomocy społecznej) rodziny wspierającej (art.29-31).

Pracownik socjalny może jednak uznać, że niezbędne jest podjęcie z tą rodziną systematycznej, dłuższej pracy, a więc zatrudnienie asystenta rodziny. Wówczas kieruje do kierownika ośrodka pomocy społecznej stosowny wniosek. Ostatecznie decyzję w tym zakresie, na skutek złożonego wniosku, podejmował będzie kierownik ośrodka pomocy społecznej.

Za takim rozumieniem powyższego mechanizmu przemawia konstrukcja art. 11, który zakłada pewną uznaniowość zarówno dla pracownika socjalnego (dokonanie analizy), jak i dla kierownika ośrodka pomocy społecznej (rozpatrzenie wniosku). Gdyby bowiem ustawodawca chciał nałożyć obowiązek przydzielenia rodzinie asystenta rodziny, wprost określiłby, że każdej rodzinie przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych kierownik ośrodka pomocy społecznej przydziela asystenta rodziny.

Aby efektywnie wypełniać swoje zadania, asystent rodziny ma możliwość współpracy z całą infrastrukturą społeczną w gminie, a także możliwość prowadzenia konsultacji ze specjalistami z różnych dziedzin. Jednak, ze względu na to, że asystent zostanie powołany do ochrony dobra dzieci wychowujących się w rodzinie oraz do pomocy w wypełnianiu przez rodzinę funkcji opiekuńczo - wychowawczej, sytuacja rodziny nie powinna być postrzegana głównie przez problemy socjalno-bytowe i kojarzona z wypłacanymi przez pomoc społeczną świadczeniami.
Stąd też, stosownie do art.17 ust.4 omawianej ustawy, asystent rodziny nie może prowadzić postępowań z zakresu świadczeń realizowanych przez gminę. Istnieje zatem, wynikające jasno z powyższych przepisów, bezwzględne rozdzielenie elementu wsparcia rodziny w formie pracy asystenta od pomocy finansowej udzielanej w sytuacjach kryzysowych.

Podkreślenia wymaga, że asystent może być zatrudniony przez gminę (ops) na stałe (etat), może być zatrudniany na umowę zlecenie (czyli np. do realizacji konkretnego zadania), może być także podpisane porozumienie pomiędzy gminą a organizacją pozarządową, która zatrudnia asystentów.

Wymogi stawiane w ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej kandydatom na asystenta rodziny są zróżnicowane i uzależnione od złożoności nakładanych na niego zadań. Asystentem oczywiście może być osoba posiadająca kwalifikacje pracownika socjalnego (osoby te z reguły posiadają dużą wiedzę, a nierzadko także odpowiednie doświadczenie), jednak ustawodawca nie dopuszcza sytuacji, aby osoba ta jednocześnie była pracownikiem socjalnym i asystentem rodziny (np. pracowała na etacie jako pracownik socjalny, a w ramach umowy zlecenia jako asystent).

Zgodnie z omawianą ustawą praca asystenta rodziny jest elementem wspierania rodziny w sytuacjach wystąpienia trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych. Stosownie do art. 8 ust. 3 wspieranie rodziny jest prowadzone za jej zgodą i aktywnym udziałem, z uwzględnieniem zasobów własnych oraz źródeł wsparcia zewnętrznego.
Wyjątek od tej zasady stanowi art. 109 § 2 pkt 1 ustawy z 5 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59, z późn. zm.), zgodnie z którym sąd opiekuńczy może zobowiązać rodziców oraz małoletniego do określonego postępowania, w szczególności do pracy z asystentem rodziny czy realizowania planu pracy z rodziną.
Oznacza to, że asystent rodziny nie będzie mógł być zatrudniony do pracy z rodziną, która nie wyrazi na to zgody, chyba że wynikać to będzie z zarządzenia sądu\".

[~IZA]

Czyli asystent to będzie fikcja.

[~Marcin]

Z tej interpretacji wynika, że tak. Zatem pytam z kim mam opracować plan pomocy dziecku? Zdrowo myśląc asystent wkracza tam gdzie potrzeba. Kiedy jednak kończy swoją pracę? Dziecko do placówki i co ma robić asystent? Jest już niepotrzebny. Fajny bajzelek się zbliża.

[~IZA]

Mówiąc szczerze coraz bardziej mnie ta r.o.z.p.i.e.r.d.u.c.h.a przeraża.
Szkoda nerwów.Chyba zacznę szukać innej pracy.

[~Wojtek]

To było do przewidzenia (bałagan !!!) - ludzie nie zwalniajcie się z roboty, bo kto to uporządkuje jak wszyscy znający się na \"robocie\" odejdą gdzieś indziej ? Pozdr

[~S]

Tym z wiadomej partii,która stoi za ustawą na niczym innym nie zależy tylko na wolnych miejscach pracy dla swojego elektoratu. 28 posłów i rządzą Polską - litości.

[~Kasia]

Tzn z jakiej???

[~Iza]

A co w sytuacji kiedy w rodzinie jest asystent troje dzieci w domu ,jedno w placówce i jest jeszcze kurator rodzinny? Z kim współpracować? Co kto powinien, co może?

[~kuratorka]

Kasiu czy Ty nie znasz wyników wyborów? Nie wiesz kto tworzy koalicję? Nie wiesz z jakiej partii była p. Fedak? To Ci napiszę : z PSL.